Nil Kural – Yunanistan sineması son 10 yıldır ülke sinemaları içinde özel bir yerde duruyor. 2007-2008’deki Yunanistan ekonomik krizinin birkaç yıl sonrasında birinci sinemaları çekmeye başlayan, ortalarında Yorgos Lanthimos ve Athina Rachel Tsangari’nin de olduğu bir küme sinemacının başlattığı akım, yeni sinemalarla desteklendikçe bunun bir tesadüf olmadığı muhakkak oldu ve bu akıma bir isim de bulundu: Yunan Tuhaf Dalgası.

2009’da “Köpek Dişi / Dogtooth” ile başlayan ve 12 yıldır devam eden bu akıma ilişkin gözüken, Christos Nikou’nun imzasını taşıyan “Mila / Elmalar”, bu hafta gösterime giriyor. Geçen yıl Venedik’te yarışan ve Yunanistan’ın Oscar’lara En İyi Memleketler arası Sinema kısmında kıymetlendirilmesi için yolladığı sinema, Nikou’nun birinci direktörlük denemesi. Sinema, bir unutkanlık salgınının Yunanistan’ı etkilemesi üzerinden ilerliyor ve hafızasını kaybetmiş insanların başvurduğu bir tedaviye başlayan Aris’in kıssasını merkeze alıyor.

Kriz içindeki toplum

“Elmalar”ın direktörü Nikou’nun direktör asistanı olarak çalıştığı Yorgos Lanthimos sineması “Dogtooth / Köpekdişi” hem yeni akımı başlatan hem de özelliklerini veren sinema oldu. İşlemeyen bir ailenin öyküsünü kâbusvari bir halde anlatan 2019 tarihli “Köpekdişi”, Michael Haneke sinemalarına benzetilse de sinemaya damga vuran absürt mizah tonu onu özel bir yere taşıdı.

Lanthimos’un “Köpekdişi” takımından Athina Rachel Tsangari’nin bir yıl sonra çektiği “Attenberg” ve 2011 yılında çekilen bir sonraki Lanthimos sineması “Alpler”, akımın halinin daha da belirlenmesini sağladı. Bu da aslında kriz içindeki bir topluma, aralı, soğuk ve eleştirel bir bakışı ve bulunulan durumdaki absürtlüğe yapılan vurguyu içeriyordu. Birbirini tanıyan ve dünyayı emsal biçimde gören bir küme sinemacıyla başlayan yeni Yunanistan sineması akımı ortadan geçen vakitte yeni bir sinemacı jenerasyonuyla desteklendi. “Alpler”den bir yıl sonra izleyiciyle buluşan “Kuş Yemi Yiyen Oğlan / To Agori Troi to Fagito tou Pouliou”, Ektoras Lygizos’un imzasını taşıyordu. Yunanistan’da yaşanan krize, yalnızca kanaryasıyla konuşan, işsiz, ümitsiz ve parasız bir ana karakteri merkeze alarak bakıyordu.

Meyve vermeyi sürdürecek

Alexandros Avranas’ın imzasını taşıyan, ona Venedik’ten En İyi Direktör Mükafatı kazandıran 2013 tarihli “Şiddet Hoşu / Miss Violence”, kızları intihar eden bir aileye odaklanıyordu ve “Dogtooth”daki üzere fonksiyonsuz ve karanlık bir aile portresi sunuyordu. Babis Makridis’in imzasını taşıyan 2018 imali “Zavallılar”, kendisine acımaya bağımlı bir karakteri merkeze alıyordu ve tuhaf karakterleri, mizahı ve arasıyla akımın öncüleriyle diyalog kuran bir sinemaydı.

Yunanistan’ın ekonomik şartlarının bozulmasının akabinde ortaya çıkması nedeniyle düşük bütçelerle çekilen ve günümüzle ilgili farklı bir bakış açısı ortaya koyan Yunan tuhaf dalgası, “Elmalar”ın da gösterdiği üzere hâlâ gündemde ve meyveler vermeyi sürdüreceğe benziyor.