Efnan Atmaca – Suzy Storck, epeyce sıradan bir hayat süren bir bayan. Evli, üç cocuğu var. Küçük bir meskende, günlük rutini içinde yaşayıp gidiyor. Toplumun ona biçtiği rolü muvaffakiyetle sürdürüyor. Hayli tanıdık bir bayan. Madalyonun öbür yüzünde toplumun daha doğarken ona biçtiği rolü, ruhunda, içerde bir yerde reddetme isteğine sahip olsa da tüm aksiyonları o farkına bile varmadan eril bir örgütlenme tarafından engellenmiş, hayalleri budanmış ve hayaletvari bir sistem ile köleleştirilmiş bir bayan. Bu sıradan hayatında tekrarlanan hareketlerin uyuşturduğu bir bayana dönüşmüş. Lakin bir an geliyor ve yaptığı ölümcül bir kusur onu uyandırıyor. Fransız muharrir Magali Mougel’in yazdığı Reyhan Özdilek’in Türkçeye çevirdiği ve Kemal Aydoğan’ın yönettiği “Suzy Storck”, Moda Sahnesi’nin yeni dönem oyunu. Oyunda Aybanu Aykut, Reyhan Özdilek, Çağlar Yalçınkaya, Mert Şişmanlar rol alıyorlar. “Suzy Storck’un hikayesini oyunun direktörü Kemal Aydoğan ve mütercimi Reyhan Özdilek’le konuştuk.

Reyhan Özdilek: “Onu mahkûm eden tek şey kadınlığı”

Oyunda bayana düşen rollerden sıyrılmaya çalışan bir kahraman mı var?

Daha fazla bayana “biçilen” roller diyebiliriz. Bayana biçilen roller, erkeğe biçilen roller. Bunları kim ya da ne belirliyor? Bu roller bir üniforma (uni-forma: tek-biçim) üzere bayana farklı erkeğe farklı biçiliyor ve biz de giyiyoruz. Öteki bir şey giyersek toplumda dışlanıyoruz. Suzy, öteki model bir elbise giyebileceğini sanıyor, küçük de olsa hâlâ hayalleri varken. İşlerin bu türlü yürüdüğünü hiç düşünmemiş üzere. Birini sevebilir fakat evlenmek, çocuk yapmak aslında onun hayalleri ortasında değil. Bunlar onun “başına getiriliyor”, nizam onu özgür bırakmıyor. O hayatta faal olarak varolmak istiyor, kendi kararları olsun, fikirlerini söz edebilsin istiyor ve bu ekonomik özgürlükten geçiyor. Onu bu duruma mahkûm eden tek şey kadınlığı. Suzy onun için belirlenen bu rollerden sıyrılmak için biraz geç kalmış. Biz onun bu rolleri reddetmeyi vaktinde nasıl da arzulamış olduğunu ve bu arzuyu yeteri kadar güçlü bir halde tabir edememişliğinin pişmanlığını görüyoruz. Ve bu pişmalık onu çok trajik bir sona sürüklüyor.

Sevdiğim bir müellif “Bir bayan hangi yolu seçerse seçsin aklı öbür yolda kalır” demişti. Aslında tüm beşerler için geçerli galiba.

Tüm beşerler için geçerli mi bilmiyorum lakin bayanlara dair bu cümleden ben şunu anlıyorum: Bir bayan hangi yolu seçerse seçsin aklı öbür yolda kalır zira bir bayan hangi yolu seçerse seçsin o yol onun için pürüzlerle dolu güç bir yoldur esasen ve sonuçta aklı başka yolda kalır, daha hoş olma ihtimali olan.

Tüm beşerler açısından bakarsak da, mutsuzuz, seçimlerimiz bizi keyifli etmedi zira biz bize sunulanlar ortasından seçim yaptık, ve bize sunulanlar da esasen süslü kâğıtlara basılmış özgürlükten feragat anlaşmalarıydı. O denli ya da bu türlü, yaşadıklarımızın bize verdiği mutsuzluk yüzünden, yaşayamadıklarımıza odaklanmamız. Bilinmeyenin daima o daha hoş olma hayaline dair bir iç çekiş. Güya o seçilmeyen yol, gidemedik diye hayıflandığımız ütopyaya çıkıyor. Hiç gelmemiş bir vaktin nostaljisi üzere.

Yeniden bir kitapta kahramana hayatını sonsuz defa farklı yaşama bahtı veriliyordu. Lakin her hayatta onu mutsuz eden bir şey çıkıyordu. Hayatımız değil de bakış açımız mı değişmeli sanki?

Sonsuz kere farklı omurlara uyansak da, bizi mutsuz edebilecek şeylerden kaçış yok sanırım. Bu da çok göreli bir şey ayrıyeten, birini mutsuz eden bir diğerine sevinç kaynağı da olabilir. Seni bugün mutsuz kılan yarın şükrettiğin birşeye dönüşebilir. Lakin süreklilik arzeden durumlara bakış açısı sanırım kıymetli olan ve bunun kitlesel olması. Bakış açımız değişirse gördüklerimiz, anladıklarımız değişir, bu değişirse ömürden talebimiz değişir. Şayet bu değişim kitlesel olsaydı her manada büyük bir ihtilal olurdu herhalde. Bu olmadan sonsuz sefer hayata gelme talihi bir şeyi değiştirmezdi.

Kemal Aydoğan: “En büyük destekçimiz seyirci”

“Suzy Storck”ı neden seçtiniz?

“Suzy Storck” iyi yazılmış bir tiyatro oyunu. Biçim olarak yeni. Oyuncuya, direktöre, tasarımcılara zevkli bir oyun alanı sağlıyor. Bu özelliği oyunun repertuvara alınmasının birinci şartı. Natürel ki bu kâfi olmuyor. Oyunun dünya görüşümüze uygun olması da gerekiyor. Oyun erkek egemenlik ve müttefiği kapitalizm tarafından güruhlaştırılıp gözden kaybedilmeye çalışılan bayanın “bir isminin olduğunu” çok sert bir biçimde yüzümüze çarpıyor. Bayanın asla kaybedilemeyeceğini, isminin silinemeyeceğini bunun yapılmaya çalışılmasının dünyayı felakete sürükleyeceğinin kanıtlarını seyirciye fark ettiriyor. Tiyatronun ötekileştirilmişlerin özgürleşmesi, bütün insanların eşitliği, emek sömürüsüne son verilmesi üzere sorunların tahliline katkı sunan tarafı bizi ilgilendiriyor.

Yine seyirciyle buluşacak olmak size ne hissettiriyor?

Bu türlü bir şeye sevineceği insanın aklına gelir miydi iki yıl evvel? Umarım çok az sorun yaşarız. Tiyatro 17 aydır büyük bir badire atlattı. Badirenin sonuçlarını şimdi görmedik. Devletin ve mahallî idarelerin tiyatronun sürmesi için verdikleri efor gülünç bir boyutta kaldı. Tekrar en büyük destekçimiz seyirci bu devirde. Onlarla karşılaşmak hoş yarınlar düşleyen dostlarımızla karşılaşmak demek. Eskisinden çok daha fazla onların varlığının sevinci dolaşacak bünyemizde.