Beklenmedik anlarda insanı acıyla irkilten statik elektrik çarpmasının, yerine nazaran önemli sonuçlar doğurabileceği açıklandı. Bir tanıdıkla tokalaşırken, otomobile binerken, kapı açarken, hatta metal bir kaleme uzanırken parlayan bir kıvılcım ve elde bir anda oluşan acıyla ortaya çıkan statik elektrik çarpması olarak bilinen olayın önemli sonuçlar doğurabileceğini belirten Biyofizik Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Tunaya Kalkan, statik elektrik çarpmasının olağan kaidelerde huzursuzluk ve rahatsızlık vermekten öteye geçmeyeceğini söyledi. Fakat akaryakıt istasyonu üzere yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı unsurlarla iç içe çalışan insanların bu bahiste son derece dikkatli olması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Kalkan, statik elektrik çarpmasından etkilenmeyi minimuma indirmek için yapılması gerekenleri de anlattı.

İnsanoğlunu elektrikle tanıştıran statik elektriktir 

İnsanoğlunun elektrikle tanışmasının statik elektrik sayesinde olduğunu kaydeden Prof. Dr. Kalkan, Bunun tarihi milattan önceye kadar masraf. Bizim ebonit çubuk dediğimiz kehribar gerecin belirli objelere sürtüldüğünde kimi ufak objeleri kendine çektiği o vakitlerde keşfedilmiştir. Yanlışsız akım ve alternatif akım, statik elektrikten çok sonra, 18inci ve 19uncu yüzyılda keşfedilmiştir diye konuştu.

Sebep sürtünme ve bulunulan ortam 

İnsan bedenine statik elektrik yüklenmesinin sürtünme ve bulunulan ortam nedeniyle gerçekleştiğini tabir eden Prof. Dr. Kalkan, Bugün artık giydiğimiz birçok obje polyester ve naylon üzere sentetik gereçlerden yapılıyor. Dahası, plastik tarafı ağır basan ayakkabılar giyiyoruz. Bunlar da bedenle rastgele bir halde sürtünmeye uğradığında bedenin negatif yükle yüklenmesine sebep oluyor. Plastik ayakkabılar giydiğimiz için de bunu toprağa aktaramıyoruz. Ayrıyeten, elektrik yükü çok fazla olan ofis ortamlarında, bilgisayarlarla, akıllı telefonlarla iç içe çalışıyoruz. Bunun sonucunda da iyonlarla yüklenmiş olan vücudumuz, nötr ya da elektrik yüklü bir objeye, kelam gelimi bir kapı kolu, araba kapısı, hatta bir diğer beşerle karşı karşıya gelince, bizim spark dediğimiz kıvılcım atlamasıyla bütün yükü boşaltıyor. Bu da elektrik çarpmasına emsal nahoş bir his oluşmasına sebep oluyor. Buna da statik elektrik çarpması diyoruz dedi.

8-10 bin volta kadar çıkabilir 

Statik elektrik çarpmasının yer yer 8-10 bin volt tansiyona kadar ulaşabilmesine karşın önemli bir tehlikesinin kelam konusu olmadığını söz eden Prof. Dr. Kalkan, Lakin bilhassa yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı hususlarla ve hassas elektronik aygıtlarla çalışan insanların son derece dikkatli olması gerekiyor. Kelam gelimi akaryakıt istasyonlarında çalışanlarda bu türlü bir durum yaşanması halinde, akaryakıtın parlaması yahut patlaması sonucu büyük facialara sebep olunabilir. Ayrıyeten hassas elektronik aygıtlar bozulabilir. Bu nedenle buralarda çalışanların statik elektriği atabilecekleri bir nizamda, sözgelimi karbon yapılı bir bileklik ya da elektriği toprağa iletebilecek ayakkabılarla çalışmaları çok isabetli olur. Ayrıyeten yıllar evvel, halı alanlarda spor yapan gençlerin, açık ve toprak alanlarda spor yapanlara nazaran çok daha gerilimli ve arbedeye meyilli bir yapı sergilediğini gözlemlemiş ve bunun üzerine bir çalışma yapmıştık. Tam da iddia ettiğimiz üzere, buralarda spor yaparken, futbol oynarken kişi üzerinde önemli bir statik elektrik yükü oluşuyordu ve bu da hudut sistemini etkiliyordu. Bunu o devirde gerçekleştirilen bir konferansta paylaştık ve halı saha işletmecileri gerekli tedbirleri aldılar diye konuştu.

Statik elektrikten nasıl korunuruz? 

Ferdî olarak bu durumdan korunmak için sentetik kıyafetlerden mümkün olduğunca uzak durulması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Kalkan, Bilhassa kışın, kat kat ve kalın kıyafetler giydiğimiz için statik elektrik çarpmasına daha çok rastlarız. Yazın o kadar olmaz. Bir de bu kıyafetler sentetik, polyester ve naylon olursa bu tesir daha da artar. Sentetik giysiler sürtünmeye yol açarak statik elektrik oluşmasına sebep olur. Lastik ve plastik ayakkabılar bu elektriğin yere aktarılmasını önler. Bu nedenle de üstümüzde bir statik elektrik yükü oluşur. Bunlardan kaçınmalı, ayakkabıda mümkünse deri yahut emsal iletken materyalleri, kıyafetlerde ise doğal materyalleri, örneğin pamuklu ve keten eserleri tercih etmeliyiz. Statik elektrik, havada da kısmen vardır. Kapalı alanlarda olumlu yük, açık alanlarda, ormanlık bölgelerde ve doğal ortamda negatif yük daha fazladır. Münasebetiyle doğal ortama çıkmak da statik elektriğin atılmasına yardımcı olur. Bundan öbür klima üzere araçlarda, ortama negatif iyon salan aygıtlar tercih edilebilir. Klişeleşmiş olan çıplak ayak toprağa basma da iyi bir usuldür diyerek kelamlarını tamamladı.