Türkiye’de birinci Kovid-19 olayının görüldüğü günden bu yana yaklaşık bir yıllık müddet geride kaldı. Pandeminin neden olduğu yıkımların önüne geçmek için uygulanan toplumsal kısıtlamalardan herkes etkilenirken, çocuk ve ergenler ise tıpkı 65 yaş üzeri vatandaşlar üzere sürecin mağduru haline geldi. Hafta içi saat 13.00 ile 16.00 ortasında sokağa çıkmalarına müsaade verilen 18 yaşından küçük bireyler, gün geçtikçe daha çok içe kapanırken, uzmanlar ise pandemi devri çocuklarının yaşadığı badirelere tahlil bulunamadığı takdirde gelecekte yeni bir “kayıp kuşak” riskinin ortaya çıkacağını söyledi. İstanbul sokaklarında kısıtlamaların olmadığı saatlerde konuştuğumuz 18 yaşından küçük çocuklar ve ailelerine, bir dokunup bin ah işitirken, ümitsizlik girdabına kapılanların fazlalığı ise dikkatimizden kaçmadı. 

‘İLETİŞİM KURMUYORUM’

Şişli, Mecidiyeköy, Beşiktaş bölgesinde parklarda yakaladığımız liseliler öfkeli ve umutsuz. Lise 1. sınıf öğrencisi Emirhan, “Dışarı çıkamıyorum, kafeye, AVM’ye gidemiyorum. Hareketsizlikten resmen kaslarım kısaldı. Sokağa çıktığım vakitlerde yalnızca basketbol oynuyorum. Evdeyken hiçbir şey yapmıyorum zira içimden gelmiyor. Bilgisayar oyunlarında da sıkıldım. Ailemle çok fazla irtibat kurmuyorum, bu sayede tartışma yaşamıyorum” diye yakınıyor.

Lise 2. sınıf öğrencisi Talya ise konut içinde tartışmaların arttığından şikayet ederek, “Normalde annem, babam çalışıyor, ben de okula gidiyordum. Pandemi olunca kimse konuttan çıkamaz duruma geldi. Bu sefer birbirimize sonlanacak, kızacak mazeretler yaşanıyor. Ben de odama girip, kitap okuyup müzik dinleyip, dizi izliyorum. Arkadaşlarımla buluşup, kafeye gitmeyi, gezmeyi özledim. Tüm aile daima konutta olmanın pek de iyi bir şey olmadığını anladım. Hasret yoksa tahammülsüzlük başlıyor” diyor.

SEL, VİRÜS, DARBE

Lise son sınıf öğrencisi Efe ise arkadaşlarından farklı olarak, biraz da alaycı bir tutumla kelama girişiyor:

“16 yaşımda sel, virüs, darbe teşebbüsü gördüm. Hayata atılmadan kederlerle boğuşmaya başladık. Akşam 21.00’den evvel konuta girmiyorum. Mahallede arkadaşlarla sohbet, muhabbet. Evdeyken mecbur play-station, toplumsal medyada başımı dağıtıyorum. Babam polis memuru, daima azarlıyordu artık vazgeçti. Süreçten de, uzaktan eğitimden sıkıldım. Tek gayem yurtdışına gitmek.”

‘ÖĞLEN UYANIYORUM’

Tam üç aydır dışarı adım atmayan ikizler Alican A. (16) ve İpeksu A. (16) ise artık durumu kanıksadıklarını tabir ediyor. Alican A., “Üç aydır sokağa adım atmadığımızı duyan inanmak istemiyor fakat artık bu duruma alıştık. Sabaha kadar oturup öğleye gerçek uyanıyorum. Kahvaltı, dersler derken akşam oluyor. Sonra biraz TV, biraz oyun, toplumsal medya… Yeni hayatıma alıştım” diye konuşuyor.

İpeksu A. ise bunaldığını belirtirek, “Arkadaşlarımı, okulumu özledim. Meskende dört duvar ortasında sıkışıp kaldığımı hissediyorum. Annem Kovid-19’dan korktuğundan dışarı çıkmama müsaade vermiyor. Sonlanınca tartışıyoruz. Ders çalışıp, TV izlemekten diğer yaptığım hiçbir şey yok. Uyku nizamım bozuldu, birtakım günler ağzıma lokma koymak istemiyorum. Bazen de odamda ağladığım oluyor lakin aileme aşikâr etmemeye çalışıyorum” dedi.

‘ÇOK SIKILDIK’

Esenler’de lise öğrencisi İlayda A. (16), bir yıla yakındır yalnızca müsaade verilen saatlerde dışarıya çıkan gençlerden. “Bu durumdan çok sıkıldık” diyen Aslan, yaşanan süreci şu sözlerle anlatıyor:

“Hafta içi ders var. Hafta sonu aslında yasak var. Konuttan çok sıkıldık, bir an evvel yüz yüze eğitime geçilsin. Uzaktan eğitimin yararlı olduğunu düşünmüyorum. Bilgisayar başında ders dinlerken daima uykum geliyorum. Meskenin içinde de telefon elimden eksik olmuyor, bu duruma annem çok kızıyor. Daima test çözmemi ve kitap okumamı söylüyor ancak bunları yapmak beni sıkıyor.”

Berat K’ye ise babasının Beşiktaş’teki berber dükkanı önünde elinde futbol topuyla rastlıyoruz. 6. sınıf öğrencisi Berat, “Çok bunaldım, zira tek yaptığım iki arkadaşımla, tıpkı parkta birkaç saat futbol oynamak. Uzaktan eğitim sanıldığı kadar kolay değil. Temas kopuyor. Haftada iki, üç ders boş geçiyor. Okulumu, okuldaki arkadaşlarımı özledim” diyor. Berat’ın babası Fahri Beyefendi ise süreçte yaşananları şu sözlerle özetliyor:

“Eve kapanma en çok çocukları etkiledi. Akşama kadar abla, kardeş arbede ediyorlar. Kızım üniversite ikinci sınıf hoş sanatlar fakültesinde okuyor ancak sıkılmış vaziyette. Okulu bırakabileceğini bile söylüyor. Çocuklar meskenden ders görmeye konsantre olamıyorlar. Çocukların aklı, fikri tablet, telefon olmuş. Hepimiz bunalmış vaziyetteyiz. İşler kesat, çocuklar mutsuz, canımıza tak etmiş durumda.”

‘EVDEN ÇIKMAYAN ÇOCUK PSİKİYATRİNİN EN GÜÇ VAKASI’

Doç. Dr. Veysi Çeri (Çocuk-ergen psikiyatri uzmanı): “Pandemi devrinde bin 300 kişi üzerinden yaptığımız bir araştırmada 25 yaş altındaki gençler ve çocukların Kovid-19’a bağlı depresyon, anksiyete belirtilerinin, 65 yaş üzeri bireylerden fazla olduğunu gördük. Ailelerin en büyük şikayeti, çocuklarının yerinde duramaması, güç atamamaları, uyku nizamlarının bozulması. Bilhassa çocuk ve ergen küme dışarı çıkıp, güç ve gerilimlerini atamadıkça konutta önemli ciddi problemler, öfke patlamalarına varan yansılar ortaya çıkabiliyor. Danışan sayısında önemli bir artış var. Tablet, telefon, ekran bağımlılığı her geçen gün artıyor. Ailelere çocuklarının fizikî ve ruhsal sıhhati için kesinlikle dışarı çıkmalarını ve bol hareketi öneriyorum. Çocuk ve gençlerde toplumsallaşmak başka yaş kümelerine oranla daha büyük bir gereksinim. Bu jenerasyonun yaşadıkları ve travmanın sonuçlarını ilerleyen yıllarda göreceğiz. Sürecin kanıksanması ise en büyük endişemiz. Psikiyatride en güç tedavi ettiğimiz olaylar konuttan çıkmayan çocuklardır. Çocuklar konuttan çıkmamayı kanıksadıklarında hakikaten çok şiddetli günler yaşarız. Derslerin üçte birinin kesinlikle toplumsallaşma ve fizikî aktivite yahut spor olarak ayarlanması gerekir. Bu devrin akabinde ruh sıhhati tsunamisi gelecek.”