Hırsızlık olaylarının artması üzerine konteynerlerin yerleri değiştirildi. 2009 yılında zelzele konteynerlerinin bakımı ve denetimleri İstanbul Valiliği Afet İdare Merkezi tarafından ilçe belediyelerine devredildi. Bugün ilçelerde toplam kullanılabilir 505 adet konteyner bulunuyor. Konteynerlerin içinde mümkün bir zelzele sonrası profesyonel gruplar gelinceye kadar vatandaşların kullanması için tam 38 adet materyal ve birinci yardım ekipmanlı bulunuyor. Fakat kapalı bir formda tutulan konteynerleri afet anında kimin, nasıl açacağı ve nerede olduğuna dair birçok vatandaşın bilgisi yok. Bu alanda kendilerine mahalle afet gönüllüsü (MAG) olarak isimlendiren, kimi ilçelerde faaliyet gösteren ve afet konusunda eğitimli olduklarını belirten bir topluluk var.

Jeofizik mühendisi Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, kimi ilçelerde istekli olarak çalışan ve bu konteynerlerin bakımlarını üstlenen mahalle afet gönüllüleri olduğuna dikkat çekerek, “Arama kurtarma, birinci yardımla ilgili mahallelerde afet konteynerlerinin olması lazım. Ancak bu afet konteynerleriyle ilgilenecek, bakacak gönüllülerin organize edilmesi ve desteklenmesi lazım” dedi.

Bu alanda kendilerine mahalle afet gönüllüsü (MAG) olarak isimlendiren ve afet konusunda eğitimli olduklarını belirten bir topluluk var. Heybeliada’da mahalle afet gönüllüsü olan Zeynel Meriç ise, konteynerlerin kendilerine devredilmesi gerektiğini belirterek, “Zaten bir afet olduğu vakitte birinci elden mahallelinin kendisi müdahale edeceği için bunlara ulaşması kolay. Fakat şu ana kadar bir 10-15 konteynerin dönemi yapılabildi. Başka konteynerlerin de biz mahalle afet gönüllülerine devredilmesini istiyoruz. Zira daha fonksiyonlu hale gelecektir. Daha sağlıklı bir sistem olacaktır, aksi halde kimin kullanacağı belirli olmayan bir konteyner, yetkisiz şahıslar ya da afet eğitimi almamış şahısların kullanımında daha fonksiyonsuz hale gelecektir” diye konuştu. 

İLÇELERE NAZARAN KONTEYNER SAYILARI

İlçelere nazaran konteyner sayıları ise şöyle sıralanıyor; Adalar 10, Arnavutköy 8, Ataşehir 3, Avcılar 10, Bağcılar 22, Bahçelievler 14, Bakırköy 19, Başakşehir 12, Bayrampaşa 11, Beşiktaş 16, Beykoz 14, Beylikdüzü 9, Beyoğlu 7, Büyükçekmece 13, Çatalca 3, Çekmeköy 5, Esenler 12, Esenyurt 7, Eyüp 20, Fatih 18, Gaziosmanpaşa 5, Güngören 11, Kadıköy 19, Kağıthane 15, Kartal 20, Küçükçekmece 30, Maltepe 19, Pendik 24, Sancaktepe 6, Sarıyer 13, Şile 5, Silivri 15, Şişli 13, Sultanbeyli 12, Sultangazi 6, Tuzla 17, Ümraniye 12, Üsküdar 15, Zeytinburnu 15. 

“İÇİNDEKİ JENERATÖRLERİ, PAHALI MATERYALLERİ ÇALMAYA BAŞLADILAR”

“Konteynerler hayatımızda 1999 yılından beri var. bir barınma için konteynerler var, bir de 1999 zelzelesinden sonra 2000 yılında İstanbul Valiliği Afet İdare Merkezi mahallelere konteynerler koydu.” diyen Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, şunları söyledi: 

“Bunlar arama kurtarma ve birinci yardım için ilgililerin kullanacağı, bilhassa valiliğe bağlı afet merkezlerinin kullanacağı her türlü malzemeyi içeriyordu. İçinde jeneratörler, kesme, delme aletleri, birinci yardım gereçleri, her türlü arama kurtarma için kullanılacak her türlü malzemeyi konteynerler içine yerleştirdiler. 40’a yakın ana gereç var. Aslında çok iyi bir karardı. Mahallelerde arama kurtarma için yardım beklemek yerine o mahallede muhakkak noktada arama kurtarma takımlarının kullanabileceği materyal. Bu iyi başlayan bir olaydı lakin daha sonra bu 900 noktadaki konteynerler içindeki materyallere çalınmaya başladı. Zira başına bir nöbetçi koyamazsınız, anahtarını muhakkak bireylere veriyorlardı, muhtara ya da belediyede, kaymakamlıkta ilgili yerlere. Ama içindeki jeneratörleri, pahalı materyalleri çalmaya başladılar. Bunların sayısı o vakit 2 bindi yani 900 mahallede 2 bin tane materyal konteyneri vardı. Bunların içindeki gereçler çalındıktan sonra kullanılamaz hale geldi, bir kısmını da Valilik kaldırdı daha sonra. 2009 yılında bunu ilçe belediyelerine devrettiler, Valilik bir karar aldı. Tıpkı formda bu çalınma olayları tekrar devam etti. Şu anda 500’e yakın konteyner var mahallelerin bir kısmında.”

“BUNA BAKACAK GÖNÜLLÜLER SİSTEMİNİ KALKINDIRMANIZ LAZIM”

Prof. Dr. Eyidoğan, konteynerlerin sistemli olarak bakılması gerektiğine dikkat çekerek, şöyle devam etti: 

“Burada temel sorun, buna kim bakacak? Bir metal konteyner alıyorsunuz, içine dünya kadar malzemeyi dolduruyorsunuz, anahtarını birkaç şahsa veriyorsunuz. Bunun sürdürülebilir olması lazım. Ne yapılacak? Bununla ilgili sorumlu bir ünite olması lazım. Lakin belediyelerin, kaymakamlıkların çalışanı buna bakacak, ilgilenecek, paklığını yapacak, çalışmayanları çalışır hale getirecek. Bu çok kıymetli ancak bunun için de işçi lazım. Burada yapılmayan şey şuydu; aslında her mahallede 1999’dan sonra başlayan bir hareket vardı, mahalle afet gönüllüleri sistemi. Bunlar oluşmaya başladı lakin bunlar takviyesiz kaldı. Hem gereç açısından, hem maddi dayanak açısından. Ve bu hareket vakit içinde kayboldu gitti, çok azı kaldı. Bugün o denli oluşumlar var. Bu konteynerlerin yanı sıra mahallelerdeki gönüllüleri desteklemek lazım, o ikisini bir ortaya getirmek lazım. Buna bakacak gönüllüler sistemini kalkındırmanız lazım, gereç açısından, maddi takviye gerekiyorsa bu açıdan ve o konteynerlerinde bakımını o denli sağlamanız lazım. Bununla ilgili aslında muvaffakiyetle; bir formda gönüllülerle, belediyedeki işçiyle yürüten kimi ilçeler var, tıpkı vakitte bununla ilgili eğitim de veriyorlar.” 

MAHALLE AFET GÖNÜLLÜLERİ

Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, mahalle afet gönüllülerinin bu mevzuda çalışmalar yapabileceğine dikkat çekerek, şöyle konuştu: 

“İstanbul çok büyük bir kent, nüfusu 16 milyon tahminen daha fazla şu anda. Mahalle nüfusları var, mesela o denli mahalleler var ki nüfusu 50-60 bine çıkıyor. Esenyurt’ta nüfus neredeyse 1 milyona yaklaşmış, kaç mahalle var orada bilmiyorum lakin mahalleler çok kalabalık. O nedenle konteyner sayısını tahminen de artırmak gerekiyor, tıpkı vakitte o mahallelerde bu işlerle ilgili istekli insanları bulup onları organize etmek gerekiyor. Bunu kim yapacak? İlçe belediyeleri yapabilir, kaymakamlıklar yapabilir. AFAD’ın ilçe örgütleri yok. Büyük kentlerde İstanbul üzere AFAD vilayet örgütleri var. Lakin vilayet var nüfusu 5 milyon, 10 milyon İstanbul üzere 16 milyon, vilayet var nüfusu 300 bin. Vilayet afet müdürlükleri tek merkezden bütün büyükşehirlerde ilçelere, mahallelere bu tertibi yapmakta zorlanabilir. O nedenle ilçe belediyelerin afet örgütlenmelerinin oluşması lazım. AFAD’ın da ilçe örgütlenmelerinin oluşması lazım kalabalık kentlerde. Arama kurtarma, birinci yardımla ilgili mahallelerde afet konteynerlerinin olması lazım. Ancak bu afet konteynerleriyle ilgilenecek, bakacak gönüllülerin organize edilmesi ve desteklenmesi lazım” tabirlerini kullandı. 

“BİZ MAHALLE AFET GÖNÜLLÜLERİNE DEVREDİLMESİNİ İSTİYORUZ”

Heybeliada mahalle afet gönüllüsü (MAG) olan Zeynel Meriç, yaptıkları çalışmalar konusunda, “Temel olarak mahallede bir afet, sarsıntı olduğu vakit mahallenin kendi kendisine çabucak birinci anda komşusuna yardım edebilmesi için yapılan bir çalışma. Mahallemizde bizim bir afet dayanak konteynerimiz var, içinde çeşitli krikolar, kırıcılar, deliciler jeneratör, aydınlatma çeşitli hayat takviye materyalleri ve afet müdahale ekipmanları var. Afet gönüllüsü olmak isteyen bireyleri biz 36 saatlik temel bir eğitimden geçiriyoruz. Bundan sonra kendi konteynerinin bakımını, tamirini, ekipmanların düzenlenmesini sağlıyor. Tıpkı vakitte da mahallede bir afet olduğu vakit buradaki ekipmanları da kullanarak birinci elden en yakın olan kişi olarak müdahale ediyorlar. Belediyelerin kendi arama kurtarma birlikleri varsa, onlar ilgileniyor ancak bir çok mahallede, ilçede bu yok. Biz bir çok ilçe belediyesiyle bu bahiste irtibata geçtik, afet gönüllüsü bulunan mahallelerdeki mahalle afet gönüllüsüne devredin, paklığını denetimini, bakımını bizler yapalım. Zati bir afet olduğu vakitte birinci elden mahallelinin kendisi müdahale edeceği için bunlara ulaşması kolay. Lakin şu ana kadar bir 10-15 konteynerin periyodu yapılabildi. Başka konteynerlerinde biz mahalle afet gönüllülerine devredilmesini istiyoruz. Zira daha fonksiyonlu hale gelecektir. Daha sağlıklı bir sistem olacaktır, aksi halde kimin kullanacağı aşikâr olmayan bir konteyner, yetkisiz bireyler ya da afet eğitimi almamış bireylerin kullanımında daha fonksiyonsuz hale gelecektir” değerlendirmesinde bulundu.

MAHALLELİNİN HABERİ YOK

İstanbul’da yaşayanların ise konteynerlerin nasıl kullanılacağın hatta nerede olduğunda bile haberi yok. Elif Güler, “Vallahi hiç bilmiyorum, Evvelden kurs veriyorlardı, kurtarma için, gidenler vardı lakin artık var mı yok mu hiç bilmiyorum. Konteynerin yerini bilsen ararsın yardım istersin ancak biliyorlar demek ki ben bilmiyorum” dedi.

“Hiç görmedik, duymadık” diyen İmam Gündüz, “Hiç kimse bize bir şey söylemedi. Görmedik, beki varsa ben farkına varmadım” biçiminde konuştu.

Hatice Parlak, konteynerler konusunda hiç bilgisinin olmadığını belirterek, “Ama konutumuzda çantamız var. Evvelden buralarda bir şeyler yapılacaktı, sarsıntı toplanma yeriydi. Artık park oldu” dedi.