Travma Sonrası Neler Yaşıyoruz?
‘Yaşamımızı, ömür biçimimizi değiştiren kriz olarak isimlendirdiğimiz her türlü olay ya da durumu travma olarak isimlendirebiliriz. Fakat her kriz travma sonrası gerilim bozukluğu oluşturacak diye bir durum kelam konusu değildir.’
Şu anda hepimiz direkt ya da dolaylı olarak travmaya maruz kalıyoruz. Travma yaşadıklarımızın fazla gelme, taşıyamama hali olarak tanımlayabiliriz. Akut kriz anında gösterdiğimiz tavırlar ya da duygusal değişimler direkt TSSB yaşadığımız ya da yaşayacağımız manasına gelmez. Birdenbire gelişen zelzele üzere beklenmedik kriz durumları karşısında kimi reaksiyonlar gösterebiliriz. Hudut sistemimiz bu ansızın gelişen durum karşısında zorlanabilir. Bu zorlanma olağandan farklı olarak kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüste sıkışma üzere fizyolojik reaksiyonlar ya da ağlama nöbeti, öfke krizi, donup kalma, keder, endişe, keyifsizlik, suçluluk üzere duygusal yansılar göstermemize neden olabilir. Tüm bunlar bu süreçte son derece olağandır.
‘Akut gerilim belirtilerinden çok travmayı nasıl işlediğimiz TSSB ‘min oluşumunda belirleyici bir faktördür’
Çalışmalar zelzele üzere afet olaylarında üç ve dördüncü haftadan sonra gösterdiğimiz belirtilerin TSSB oluşumuna dair birinci işaretler olduğunu göstermektedir. TSSB’nun sinyalleri çoğunlukla kriz anının sonlandığı noktada başlamaktadır. Fakat hala bir kriz anı içerisindeyiz ve bu kriz şimdi sonlanmadı. Artçı sarsıntılar, enkaz altında kalan beşerler, hasar gören binaların başında bekliyoruz. Hepimizi direkt ya da dolaylı yoldan bu krize şahit oluyoruz.
İkincil Travmanın Oluşumunda Gözetici Tedbirler Nelerdir?
Gördüğümüz, duyduğumuz ve izlediklerimiz ‘’İkincil Travma’’ oluşumuna neden olabilmektedir. Travmanın işlenmesi TSSB önlemede epeyce kıymetlidir. Her yaş kümesi için travmayı işlemede yardımcı olacak tedbirleri şu halde özetleyebilirim:
Güvendesin bildirisi verin:
Günlük rutinlerimizle kendimize bilhassa şu devirde en çok muhtaçlık duyduğumuz ‘’güvendesin mesajını’’ verebiliriz. Rutinlerinize devam etmek için çabalayın: Rutinler içinde bulunduğumuz ağır belirsizlik halini bir nebze muhakkak hale getirerek kişinin kendisini inançta hissetmesini sağlar. Belli bir yerde ve saatte yemek yemek, paklık yapmak, sohbet etmek, çocuğunuzla ilgilenmek, belli bir yerde yürüyüş yapmak vb. günlük rutinlerinizi bu süreçte tekrar oluşturmaya çalışın.
Sosyal medya ve haber kanallarına çok maruz kalmaktan kaçının:
Bu süreçte belirsizliğin oluşturduğu korkuyla baş edebilmek için toplumsal medya ve haber kanallarına daima olarak kendinizi maruz bırakıyor olabilirsiniz. Bu noktada bilgi edinecek ve yardımcı olacak kadar toplumsal medyayı kullanmak ikincil travmanın oluşumunu önlemek açısından epeyce kıymetli.
Duyguları söz edin ve temas halinde olun:
Gün içerisinde yakınlarınızla ‘’Ne hissediyorum?, Hangi imajdan nasıl etkilendim?, Neyden korktum? Aklımdan çıkmayan imaj ne?‘’ vb. his ve fikirlerinizi paylaşmak travmanın izlerini silmeye yardımcı olacaktır. Tam zıddı ‘’Erkek adam ağlamaz. Kocaman adam oldun. Güçlü ol. Güçlü olmalısın.’’ üzere tabirlerden kaçının. Bu sözler kişinin hislerini bastırmasına ve travmayı işlemede zorlanmasına neden olacaktır. Benzeri biçimde çocuğun hislerini söz etmesine müsaade vermek, yaşına ve gelişim seviyesine uygun somutlaştırmalar yapmak travmayı işlemesine yardımcı olacaktır. Afet bölgelerine ferdi ve toplumsal takviye vermek ruhsal düzgün olma halimize yardımcı olacaktır.
Ruh ve vücut bir bütündür.
Fiziksel sıhhatinizi ihmal etmeyin:
Dengeli beslenme, nizamlı uyku ve varsa kullanılan ilaçların takibi bu süreçte epey kıymetli.
Yas tutma sürecinize müsaade verin:
Unutulmamalıdır ki herkesin yas tutma süreci biriciktir. Bu güçlü süreçte yargılayıcı lisandan fazla kapsayıcı lisanı kullanmaya muhtaçlığımız var. Kullanalım ki ferdî ve toplumsal ruh sıhhatimizi koruyabilelim.
Psikolojik takviye almaktan çekinmeyin:
Hissettiğiniz duygu durum giderek artıyor ve baş etmekte zahmet oluşturuyorsa bir ruh sıhhati uzmanından dayanak alın.
Belki biraz vakit alacak lakin birlikte iyileşeceğiz.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
