Kovid-19 pandemisinde hastalığın seyri, aşı ve ilaç tedavisi üzere birçok mevzuda tartışmalar devam ediyor. Türkiye’nin sağlam sıhhat kurumlarından İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi’nde vazife yapan bilim insanları halk sıhhatine katkı sunmak için efor sarf ediyor. Bu isimler ortasında İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Kolu Romatoloji Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Ahmet Gül de yer alıyor. Prof. Dr. Gül, romatoloji uzmanı olarak, sürecin mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı meslektaşları tarafından yürütülmesi gerektiğini söyledi. Bugüne kadar tedavide iltihaplı romatizmaların tedavisinde kullanılan ilaçlardan da yararlandıklarını söyleyen Gül, sorularımızı yanıtladı.

BİLİM DÜŞMANLIĞI…

– Tünelin ucundaki ışığı ne vakit göreceğiz?  

Bunun için, incelemeleri tamamlanıp, resmi makamlarca onaylanan aşılara ‘Şudur, budur” demeden, kâfi derecede inançlı ve tesirli kabul ederek, en kısa vakitte aşılanmaktan geçiyor. Toplumda virüse karşı bağışıklık kazananların oranı yüzde 70 civarına ulaştığında ışığı görür hale geleceğiz. Aşılanmaya karşı toplumumuzun yaklaşımı ülkemizdeki pandemi sürecinin seyrini belirleyecek. Ne kadar kısa vakitte ne kadar çok kişi aşılanırsa o kadar tünelin ucundaki ışığa yaklaşırız. 

– Aşılara yönelik birtakım vatandaşlarda güvensizlik oluşmuş durumda…

Salgını kısa vakitte durdurmanın aşılamadan öteki yolu yok. Virüs varlığını ne kadar uzun sürdürürse hastalık yaptığı her beşerde çoğalırken mutasyona uğrama riski de devam eder. Vakit faktörü değerli. Elimizde yüzde 100 tesirli bir aşı da olsa beşerler tereddütlü yaklaşıyorsa ve nüfusun kıymetli bir kısmı aşılanmıyorsa, salgının seyrinde çok manalı bir değişiklik olmaz. Bilim düşmanlığı ve mevzunun uzmanı olmayan birtakım meslektaşlarımızın bilimsel temeli olmayan beyanları bizi zorluyor ve üzüyor. 

– Aşıdan asıl beklentimiz ne olmalı?  

Kovid-19 üzere hastalıklarda aşıdaki muvaffakiyet ölçütü bir kişinin hiç hasta olmamasına değil, hastalığı belirtisiz ya da en hafif belirtilerle atlatmasını sağlamaya dayanır ve ağır hastalık gelişmesini, ağır bakım muhtaçlığı ve mevti engellemeyi maksatlar. İnaktif Çin aşısında Türkiye’de yüzde 91.2, Brezilya’da yüzde 79 tesirlilik bildirilmesinde bu açıdan anlaşılmaz bir durum yok. Ağır hastalığın ve mevtin engellenmesi olarak bakarsanız Brezilya’daki çalışma yüzde 100 tesirli. Bunlar çelişkili sonuç manasına gelmez. Uygulamasına başlanan Çin aşısının sonuçlarına bakacak olursak önemli hastalık belirtilerinin gelişmesini engellemede epeyce başarılı. Bağışıklık açısından istenen sonuçlara ulaşılmış durumda.

ANTİKOR TESTİ UYARISI

– Antikorların gözetici olmadığı savlarını nasıl yorumluyorsunuz?

Hastalık geçirdikten sonra antikorlar geliştirmenin yine hasta olmayı engellemeye yetmediği, esirgeyici olmadığını, misal formda aşının da hami olmayacağını argüman eden doktorların olduğunu görüyoruz. Bilimsel olarak bu telaffuzlar gerçek değil. Kovid-19 geçiren şahısların hayli küçük bir kısmının yine hasta olabildiğini biliyoruz. Bu durum, her Kovid-19 geçirenin yine hasta olacağı manasına gelmez. Pandemi sürecinde hastalığı ikinci kere geçirenler, bilhassa daha ağır hastalık geçirenler istisnai denecek sayıda az.

– Antikor testleri gerçek sonuçları veriyor mu?

Birçok antikor testi ticari korkuyla pazarlanıyor. Klinik açıdan hami olan, hastalığın tekrarlamasını engelleyen ‘nötralizan’ antikorlardır. Nötralizan antikor ise lakin özelleşmiş akademik laboratuvarda, özel tasarlanmış yollarla ölçülebilir. Piyasadaki antikor testleriyle ölçülen bedellerin ne kadarı nötralizan antikor içerdiği muhakkak olmadığından, bu pahalar çok da manalı değildir. Ayrıyeten hastalığa karşı gelişen antikorların azalarak kanda kaybolması da tekrar hasta olma riski tarafından tek başına bir ölçüt olamaz. Hastalığı geçirenlerde, antikorları üreten B hücrelerinin bir kısmı hafıza hücrelerine dönüşür. Bedenimiz ikinci kere mikropla karşılaştığında, kanda hiç antikor olmasa bile, hafıza B hücreleri hızlıca  antikor üretmeye başlar ve sizi korur.

‘ÜLKESİ DEĞİL AKTİFLİĞİ DEĞERLİ OLAN’

– İnaktif aşıya mı mRNA aşısına mı güvenmeliyiz? 

Aşıların hangi ülkede üretildiği değil, hangi cins ve etkililikte aşı üretildiği değerli. İnaktif dediğimiz yani Çin’den alınan aşılar, klasik sistemle üretilen, daha inançlı, lakin üretilmesi güç aşılardır. Çin’in aşı üretimi konusunda hem bilgi birikimi hem de altyapısı var. Yeni jenerasyon mRNA aşıları ise şimdiki teknolojiler ile daha süratli üretilebilen aşılardır. Üretim maliyetleri de daha düşüktür. Virüsün tamamını değil, tek bir proteinini içerdiklerinden belirli müddet sonra gelişebilecek mutasyonlarla tesirliliğini kaybetme olasılıkları biraz daha yüksektir. Bir öteki bahis da, toplum seviyesinde aşılama yapacağımızı göz önüne alacak olursak, en ücra köşeye bile aşıyı nasıl ulaştıracağımızı düşünmemiz gerekir. Derin dondurucularda saklanması gereken mRNA aşısına karşı inaktif ve vektör aşılarının daha kolay kullanılabilir olacağını da bilmek gerekir.

İLAÇLARLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR

– Tedavide kullanılan ilaçlar da daima tartışılırken, etkinlikleriyle ilgili farklı görüşler ileri sürülüyor… 

Şu an hastalığa karşı kullanılan tüm ilaçlar, Kovid-19 için geliştirilmiş özel ilaçlar değil ve mevcut öteki viral hastalıkların yahut öteki hastalıkların tedavisi için kullanılan casuslar. Çok tartışılan ilaçlardan ‘hidrosiklorokin’in geç devir hastalarda tesirli olmadığı anlaşıldı lakin hastalığın başlangıç etabında hala tesirli olup olmadığı konusundaki bilgiler net değil ve çalışmalar devam ediyor. Kovid-19 hastasına çok erken periyotta bu ilacı vermekle kusur yapılmış olunmaz. Yan tesirler sıkıntısı de çok tartışıldı. Kısa vakitte aktiflik göstersin diye, romatizmal hastalıklarda kullanılan dozun dört katı ya da daha yüksek dozlarda kullanıldığında kalp ritim problemleri görüldü. Grip yahut diğer viral hastalıklar için geliştirilen ‘Favipiravir’ ve ‘Remdesevir’ ilaçları da erken devir hastalarda tesirli olduğu için kulanılıyor. İlaçların gerçek dozda ve hakikat vakitte uygulaması çok değerli.