Koronavirüs ile ilgili herkes can kaybı sayılarına odaklanırken binlerce hasta hala virüsün geride bıraktığı sorunlarla uğraşıyor. Bu sıhhat sorunlarından biri de ‘kronik yorgunluk’ olarak karşımıza çıkıyor. Bu rahatsızlığın ismini virüs ortaya çıktığı günden beri sıkça duysak da aslında çağımızın sorunu olarak isimlendiriliyor. Günlük hayatta giyinmek yahut banyo yapmak üzere birçok kolay hareketi gerçekleştirirken bile zorlanmamıza neden olan bu sorun, 6 aydan uzun süren ve dinlenmeyle düzelmeyen yorgunluk, bitkinlik ve güç eksikliği durumu olarak tanımlanıyor. 

‘Dinleniyorum lakin hala yorgunum’ diyorsanız…

‘Neredeyse her sabah gereğince uyuyamadığınızı hissederek uyanma eğilimindesiniz ve birçok vakit görünürde bir neden olmaksızın geceleri çok uyanıyorsunuz. Konsantre olmakta ve çoklu vazife yapmakta sorun yaşayabilirsiniz.

Bu üzere belirtilerin  virüs ile birlikte daha çok duyar olduğumuz ancak salgın sürecinden öncede sıkça görülen bir durum olan ‘kronik yorgunluk’ sorununu işaret edebileceğine vurgu yapan Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ahmet Dinç, “Stresli ve ağır iş temposuna sahip şahıslarda daha sık ortaya çıktığı bilinen bu sorun ömür kalitesini bozan, çalışma randımanını düşüren, kişiyi toplumsal ve ruhsal istikametten olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Depresyon, huzursuzluk, bilişsel performans düşüklüğü, unutkanlık üzere ruhsal ve zihinsel tesirlerinin yanında, kas, eklem, karın, boğaz ve baş ağrıları, daima uyku hali, mide bulantısı üzere fizikî tesirleri de sıkça görülür” tabirlerini kullandı.

Kronik yorgunluğun genel bir nedeni yok

‘Kronik yorgunluk’ probleminin genel olarak bir nedeninin olmadığına dikkat çeken Dr. Dinç, kelamlarına şöyle devam etti: “Tam olarak nedeni belirli olmasa da  tetikleyici birtakım faktörlerden kelam edilebilir. Bunların başında gerilim geliyor. İş ya da özel yaşama bağlı uzun periyodik gerilimin kronik yorgunluğun ortaya çıkmasında tesirli olduğu biliniyor. Bununla birlikte uyku düzensizlikleri ve uyku kalitesinin makûs olması da bir öbür tesirli faktör olarak karşımıza çıkıyor.

Ekseriyetle 30-50 yaş aralığında ortaya çıkması ve bayanlarda biraz daha fazla görülmesi genetik yatkınlık ve hormonal değişikliklerin de rolü olabileceğini gösteriyor. Sıhhatsiz beslenme, antrenman eksikliği,  ağır metal zehirlenmeleri, besin intoleransları ile birlikte birtakım viral enfeksiyonlar kronik yorgunluk sendromunun gelişiminin başka nedenleri ortasında yer alıyor.  Altta yatan bu kadar çok neden olduğu için hastaların detaylı bir formda muayene ve tetkik edilmeleri, altta yatan öbür hastalıklar açısından değerlendirilmeleri gerekiyor.”

Tedavi süreci şahsa özel olmalı

Dr. Dinç, “Kovid-19 tedavisinde olduğu üzere bu mevzuda da bilimsel çalışmalar devam ediyor. Uzamış yorgunluk ve kas-eklem ağrıları yakınmaları hastaların günlük ömrünü etkileyecek kadar barizse tıbbi dayanak almalılar. Kronik yorgunluk tek bir nedene bağlı olmadığı için tedavi basamağında da fizik tedavi, psikiyatri ve romatoloji üzere değişik branşlardan katkı almayı gerektiriyor. Hasta, yorgunluğa neden olabilecek öteki hastalıklar açısından detaylı bir formda değerlendirilmeli ve bireye özel bir tedavi planı oluşturulmalıdır. Kas ve eklem ağrıları ön planda olan hastalarda, fizik tedavi uygulamaları, masaj, akupunktur, ozon tedavisi, nöral terapi üzere tedavi uygulamalarından faydalanılabilir.

Hastaların fizikî aktivite, dinlenme ve uyku sistemlerinin tabip denetimi altında ayarlanması gerekir. Hastaya mahsus bir antrenman programı oluşturulmalı, uygun sportif aktivitelere geçiş tekrar şahsa özel bir biçimde programlanmalıdır. Gerilim azaltma ve rahatlama tekniklerinin kronik yorgunluk ve ağrıyı azaltmada tesirli oldukları bilinmektedir. Bir diyetisyen nezaretinde beslenme düzenlenmeli, destekleyici vitamin ve besin destekleri kesinlikle bahsin uzmanı tabip tarafından önerildiği formda kullanılmalıdır. Hasta eğitimine kıymet verilmeli, gerektiğinde psikiyatrik dayanak alınmalıdır” diye konuştu.