2019 yılı Aralık ayından bu yana koronavirüsle ilgili gündemde her gün yeni haberler yayınlanmakta ve bu haberlerin insan psikolojisi üzerindeki tesirlerinin de olumsuz olduğu görülmektedir. Son vakitlerde günden güne artan olay sayıları, ortaya çıkan yeni mutasyon cinsleri, aşının yan tesirleriyle ilgili çıkan haberler olumsuz ruhsal tesirlere neden olmaktadır. Bu vakte kadar virüs yayılım suratını düşürmek ve toplum sıhhatini korumak için hem ülkemizde hem de dünyada geniş çaplı karantinalar uygulanmıştır. Dünyanın her yerinde bu mecburî karantina sürecine maruz kalan beşerler hala kimi ruhsal sıkıntılar yaşamaktadır.

Koronavirüs Hangi Ruhsal Problemlere Neden Olur?

•Kaygı Bozukluğu (Anksiyete)

Pandemi süreci boyunca birçok bireyde sıklıkla görülen ruhsal meselelerin başında telaş bozukluğu gelmektedir. Korku duygusu bilinmezlikten ve baş karışıklığından beslenen bir his olduğu için olayları yorumlama biçimlerinde fikir çarpıtmalarını tetikleyerek bireyde huzursuzluk, kaygı, panik atak üzere semptomları ortaya çıkarmaktadır. Koronavirüsün hala denetim altına alınamaması ve pandemi sürecinin uzaması yüzünden tasa bozukluğu yaşayan kişi hastalığın her an kendi başına da gelecek-miş üzere hisseder. Ayrıyeten her gün koronavirüsle ilgili haberlerde yer alan hadise sayısı artışı ve hastalığın şimdi tedavisinin bulunamamış olması da tasa bozukluğunu arttıran öbür değerli nedenler ortasındadır.

•Obsesif-Kompulsif Bozukluk (Takıntı Hastalığı-OKB)

Koronavirüsten korunma önlemlerinden biri de hijyen ve el paklığına dikkat etmektir. Tüm uzmanlar bu virüsten korunabilmek için ellerin daima yıkanması yahut dezenfektanla temizlenmesi gerektiğini söylerler. Lakin bu durum birçok beşerde ellerinin dokunduğu yerlere karşı güvensizlik ve kuşku hislerini tetiklemiştir. Bu nedenle uzun süren ve ritüel sayılabilecek seviyede çok el yıkama, çok fazla banyo yapma, çok seviyede eşyaları yıkama, çok dezenfektan ve yüzey temizleyicisi kullanma hali bir mühlet sonra kişinin temizlenme davranışını denetim edemez hale getirmektedir. Bu sebeplerden ötürü pandemi devriyle birlikte toplumda takıntı rahatsızlığı olarak bilinen obsesif kompulsif bozukluğun da görülme sıklığı artmıştır.

•Depresyon

Koronavirüsten hem korunmak hem de sevdiklerinizi korumak ismine tüm toplumsal alışkanlıkların değişmesi gereken bu süreçte insanların daha fazla kişiselleşmesi, yalnızlaşması, asosyal olması ve problemleriyle daha fazla yüzleşmesi nedeniyle buhran yaşaması da neredeyse kaçınılmaz olmuştur. Bu devirde etrafından duygusal dayanak bulamayan bireyler kendilerini keyifli eden şeylerden yoksun kaldıkları için depresyon yaşamaya daha meyilli olmaktadırlar.

Koronavirüsün Ruhsal Tesirleri Çocuklarda Nasıl Görülür?

Koronavirüsün beraberinde gelen pandemi süreci, dünyadaki tüm insanları içine alan epeyce geniş kapsamlı korkutucu ve tehdit edici bir durumdur. Bu süreç yetişkinleri derinden etkilediği kadar çocukları da ruhsal açıdan etkilemektedir.

Pandemi periyodunda çocuklar rutin ömürlerinden ayrılıp uzun mühlet meskende kaldıkları için eğitim hayatları ve toplumsal gelişimleri önemli bir zorlanma periyoduna girmiştir. Akademik alanda online eğitim dayanağı ile aldıkları derslerde çocukların eşit eğitim-öğretim imkanları olmadığından ötürü birçok çocuk derslerden randıman alamamıştır.

Bilhassa dikkat sürdürme ve odaklanma sorunu yaşayan çocuklar için online eğitimde bilgisayar yahut tablet karşısında ders dinlemek kâfi gelmemektedir. Ayrıyeten meskenlerinde bilgisayar, tablet yahut akıllı telefon bulunmayan çocuklar da bir müddet derslerden geri kalmaktadırlar.

Eğitimde ortaya çıkan tüm bu aksaklıklar nedeniyle bilhassa imtihanlara girecek olan 8. sınıf öğrencilerle lise son sınıf öğrencilerinde imtihanlara karşı telaş, endişe, gerilime bağlı mide bulantıları ve bedene yansıyan somatik şikayetler görülmeye başlamaktadır.

Bu durumda ebeveynlerin çocuklarıyla gerçek bağlantı kurmaları, onları dinleyip his durum hallerini anlamaya çalışmaları çocukların pandemi süreci boyunca yaşadıkları sorunların üstesinden gelmede onlara büyük takviye olmaktadır.

Çocuklara Koronavirüsü Nasıl Anlatmak Gerekir?

•Çocukların yaş periyodu özelliklerine nazaran anlayabilecekleri sözler seçilerek çocukları korkutmadan onlara koronavirüsü tanıtmalı ve virüs hakkında bilgiler verilmelidir.
•Çocukların koronavirüsle ilgili yönelttiği sorular geçiştirilmemeli ve onların yaş devrine uygun sözlerle dürüstçe karşılık verilmelidir.
•Ebeveynler çocuklarına koronavirüsle ilgili dert içerikli konuşmalar yapmamalıdırlar. Zira çocuklara nazaran ebeveynler ne kadar sakinse çocuklarda kendilerini o kadar sakin hissederler.
•Ebeveynlerin çocuklarına maske, uzaklık, hijyen kurallarını içeren koronavirüs önlemlerini yanlışsız bir formda öğretmeleri çok değerlidir. Bilhassa çocuklar, yalnız başına ellerini nasıl yıkamaları gerektiğini ve öksürürken, hapşırırken ağzını nasıl kapatmaları gerektiğini ebeveynlerinden öğrenmelidir.
•Pandemi periyodunda alınan önlemlerin ve uyulan kuralların koronavirüsten korunmada ne kadar tesirli olduğunu da kesinlikle gerçek bir lisanla çocuklara anlatmak gerekir.

Koronavirüsün Ruhsal Tesirlerine Karşı Ne Yapılması Gerekir?

•Pandemi süreci boyunca Dünya Sıhhat Örgütü ve Sıhhat Bakanlığının tekliflerini uygulamaya çalışmalısınız.
• Zorunda olmadıkça kapalı ortamlarda kalabalık kümelerin içine girmemelisiniz.
•Koronavirüsle ve aşılarla ilgili okuduğunuz haberlerin kesin hakikat haber olduğuna emin olunuz. Bu yüzden her duyduğunuz habere ve söylentiye inanmayınız.
•Korkunuzu arttırmamak için olumsuz şeyler düşünmekten kaçınınız.
•Çok olumsuz düşünen ve sizin motivasyonunuzu düşüren insanlardan bu mühlet zarfında uzak durmalısınız.
•Ayrıca önlemlere ahenk sağlayarak virüsten evvelki rutin hayatınıza devam etmeye çalışmalısınız.
•Kalabalık ortamlara girmemek için konutta yapılabilecek aktivitelerle vakit geçirmeye çalışınız.
•Kitap okumak, yemek yapmak, sinema izlemek ve kutu oyunları oynamak üzere çeşitli aktiviteleri yapmak için kendinize vakit ayırmalısınız.
•Sevdiklerinizle toplumsal arayı koruyarak bağlantı halinde olmaya devam etmelisiniz.

Ruhsal Danışmanlık Merkezinden Ne Vakit Yardım Almak Gerekir?

Koronavirüs nedeniyle tüm dünya pandemi sürecine girerken 7’den 70’e her yaştan bireyler de bu sürecin olumsuz tesirlerine maruz kalmışlardır. Pandemi devrinde yetişkin bireylerin değişen çalışma şartları, artan iş gerilimleri ve ekonomik sorunları kişiyi duygusal olarak da karamsar, umutsuz ve yorgun hissetmesine neden olmaktadır. 65 yaş ve üzeri birçok kişi ise bu periyotta kendilerine hayat gücü veren sevdiklerinden, çocuklarından, torunlarından uzak durmak zorunda kalarak kendilerini daha yalnız, mutsuz ve yetersiz hissetmeye başlamışlardır. Çocukların çok büyük bir oranı ise pandemi devrinde konutlara kapandıkları için ebeveynleriyle bağlantı sorunları, odaklanma ve dikkat sorunları, arkadaşlık sorunları, online eğitimden örgün eğitime geçişte adaptasyon sorunları üzere birçok sorunu yaşamaya devam etmektedirler. Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda büyük küçük herkesin hayat standartlarının önemli formda değiştiği söylenebilir.

Ayrıyeten koronavirüsten korunmak için birçok kişinin hijyen kurallarına dikkat ederken kuşku duygusu kontrolsüzleşerek daima el yıkama, banyo yapma, ağır sabun ve dezenfektan kullanma üzere takıntı içerikli davranışları da tetiklenmiş olabilir.