İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı son genelge kapsamında, yeni tip koronavirüs salgınının yayılmasını önlemek gayesiyle toplu taşıma araçlarına ayakta yolcu alınması 81 vilayette yasaklandı. Bu genelgeye nazaran, halk otobüsü, tramvay, metro ve metrobüs üzere toplu taşıma araçlarına ne kadar yolcu alınacağına dair karar vilayet hıfzıssıhha şuralarına bırakıldı. İstanbul, Ankara, Konya’nın da ortalarında bulunduğu birtakım vilayetlerde il hıfzıssıhha heyetleri yeni kararlar açıkladı. İstanbul’da raylı sistem araçlar koltukların tamamı ve ayakta yolcu kapasitesinin yüzde 50’si kadar yolcu alabilecek.

Metrobüsler ve koltuk kapasiteleri seyreltilmiş/kaldırılmış otobüsler üzere ayakta yolcu taşıma yüklü toplu ulaşım araçlarında oturan yolcu sayısı kadar (karşılıklı dörtlü koltuklarda iki koltuğu kullanılmadan ve karşılıklı yüz yüze gelmeden çapraz oturma düzeniyle) ve ayakta yolcu kapasitesinin 1/3’üne kadar yolcu taşıyabilecek.

Ayakta yolcuların yakın temasını engellemek için araç tabanında etiket uygulaması yapılacak. Araç kapasitesinin dolması halinde şoför tarafından yolcu alınmayacak. Israrla biniş olması halinde ise araç hareket ettirilmeden şoför kolluk kuvvetlerine durumu bildirecek. Ankara’da da benzeri kararlara imza atıldı. Ankara Vilayet Hıfzıssıhha Konseyi da raylı sistem araçlarında, vagon koltuk kapasitesi kadar oturarak, ayakta yolcu kapasitesinin yüzde 50’si kadar ayakta yolcu taşınabilmesine karar verdi.

Pik saat ayarı

Toplu ulaşım araçlarında yolcu sonlandırmasına yönelik karar sonrası İstanbul’da toplu ulaşımı kullanmak zorunda olan yüzde 60’lık kesitin işlerine nasıl gideceği merak konusu oldu. Birinci gün yapılan kontrollerde fazla yolcu alan araçların sürücülerine ceza kesildi, duraklarda boş otobüs yahut minibüs bekleyen İstanbullular ise sefer sayılarının arttırılmasını istedi. Günde ortalama 4.5 milyon İstanbullu’nun otobüs ve metrobüsü kullandığı dikkate alındığında ne araç ne de yolların bu kapasiteyi güzenli uzaklıkla karşılaması mümkün değil. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, “İstanbul’da pik saatlerde yaşanan kısmi yoğunluğun önüne geçmek için toplu ulaşım hizmeti veren otobüs, metrobüs, metro, tramvay ve deniz ulaşımı sistemleri, tam kapasiteyle hizmet verecek. Toplu ulaşımda, Vilayet Genel Hıfzıssıhha Meclisi kararları titizlikle uygulanacak” dendi.

‘Hastalık var ancak kalabalıkta gidiyoruz’

İstanbul, Ankara başta olmak üzere öteki vilayetler yeni önlemlerle güne başladı. Bilhassa İstanbul’da toplu ulaşım araçlarındaki görüntü dün sabah da değişmedi. Aydın Köroğlu “Hastalık var diyorlar fakat daima kalabalıkta gidiyoruz. Beşerler daima iç içe. Seferler arttırılmalı” dedi.

‘Mesai saatleri düzenlensin’

Toplu taşımadaki en büyük meşakkatin sabah ve akşam saatlerindeki doluluk oranları olduğunu belirten İstanbul Valiliği Ulaşım Bilim Şurası Lideri Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı ise esnek çalışmaya dikkat çekerken, şunları söyledi:

“İl Hıfzıssıhha kurumunun normelleşme öncesi aldığı karar tekrarlanmış oldu. Sayın Cumhurbaşkanımızın konuşmasında gözden kaçan bir nokta var. Sayın Erdoğan, yalnızca ayakta yolcu demedi, esnek ve kademeli çalışmaya geçilmesini lisana getirdi. Bunu yapacak olan özel kesim. İstanbul’da çalışan bölümün büyük kısmı özel kesimde hizmet veriyor.  Mesai kademelendirme olmazsa, artan seyahatler için yeni bir metrobüs çizgisi kurup, toplu ulaşım araçlarını iki katına çıkartmanız gerekir. Pandemi bitene kadar atıl duran servis araçları ile turizm otobüsleri de devreye alınabilir.”

Bir günde 4.2 milyon yolcu

İstanbul’da toplu ulaşımdaki son sayıları da paylaşan Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, 7 Eylül günü toplu ulaşımda 4 milyon 226 bin seyahat yapıldığını, bunların 540 bin kişi metrobüse bindiğini, 689 binin İETT araçlarını kullandığını söyledi. Deniz ulaşımını 142 bin, Marmaray’ı 277 bin, metroyu 1 milyon 200 bin, Otobüs A.Ş’yi 428 bin, Özel Halk Otobüsünü 941 bin ve tramvay ile tüneli 6000 İstanbullu’nun kullandığına dikkat çekerek, şu bilgileri paylaştı:

“Geçen nisan ayında bu oran 900 bindi. İstanbul toplu ulaşım seyahatlerinde kapasite yüzde 60’lar düzeyinde. Okulların açılırsa toplu ulaşıma 3 milyon ekstra yolcu eklenir. Metrobüs ve toplu ulaşımda asıl sorun tepe saatlerde. Bu nedenle sabah 07.00-9.00 ile akşam 17.00-19.00 saatleri ortasındaki yoğunluğu azaltmak için kademeli çalışma sistemine geçilmeli. Metrobüsler ayakta 3’te 1 oranında yolcu ile günde en fazla 600 bin yolcu taşır. Pandemi öncesi bu sayı 1.2 milyon yolcuydu. Metrobüslerde 600 bin yolcu sayısını aşmamak için kademeli ve esnek çalışmaya geçilmeli. Sabah yahut akşam 1 saatlik müddette tek istikamette 50 bin yolcu taşınıyor.”