İstanbul’da Marmara Denizi’nin 4.8 kilometre derinliğinde evvelki gün meydana gelen 3.2 büyüklüğündeki zelzele, tasaya neden olurken uzmanları karşı karşıya getirdi. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü’nden yapılan açıklamada, saat 16.55’te meydana gelen sarsıntının Marmara Denizi’nin 4.8 kilometre derinliğinde olduğu kaydedildi. Sarsıntı bilhassa İstanbul’un Esenyurt ve Avcılar üzere kıyı ilçelerinde hissedildi. Mikro ölçekli olduğu belirtilen sarsıntının akabinde Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür, Twitter’dan, “Arkadaşlar, bugün Marmara’da meydana gelen 3.2’lik zelzele, beklediğimiz Kumburgaz fayı üzerinde. Gerçi Marmara’da bu büyüklükteki zelzeleler çökel içerisinde gaz çıkışları sonucu da gelişiyor ancak onlar daha çok Tekirdağ fayında görülüyor. Bu saatten sonra kilitli olan Kumburgaz fayı üzerinde olan sarsıntılar hiç beğenilen değil, rahatsız edici” açıklaması yaptı. Kamuoyunda tasaya yol açan bu açıklamaya uzmanlar reaksiyon gösterdi.

‘Gündem olsun diye’

İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak ise her mikro ölçekli zelzele sonrası toplumsal medya üzerinden yapılan açıklamalara reaksiyon göstererek şunları söyledi: “Marmara Denizi ve etrafında her yıl yüzlerce zelzele aktivitesi meydana geliyor. Her küçük sarsıntıdan sonra tıpkı şeylerin tekrar edilmesinden bilim insanı olarak rahatsız oluyorum. Toplumsal medya üzerinden her küçük sarsıntıya daima ‘Eyvah büyük sarsıntı mi geliyor’ formunda yorum yapılmasını hakikat bulmuyorum” dedi. Bilimsel araştırmalara yatırım yapılıp, Marmara özelinde çalışacak bir yapı oluşturulması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yaltırak, “Mevcut sistem kâfi değil. 17 Ağustos’tan sonraki 21 yılı iyi değerlendiremedik. Kimi beşerler gündemde kalabilmek için her sarsıntı aktivitesinden sonra paniğe neden olan açıklamalar yapıyor. Sonra taraftarları ‘O hoca bu işe yıllarını vermiş, elbette bilecek’ diyor. Bu etraf dar bir etraf ve herkes herkesi biliyor. Maalesef toplumsal medya izleyicileri bu işi kadro tutmaya dönüştürmüş. Bir lafı alıp yayıyor.”

‘Yuvarlak, sınanamayan fikir beyanları’

Prof. Dr. Cenk Yaltırak, son zelzele aktivitesi üzerinden yapılan yorumlara yönelik şu bilgileri paylaştı: “Eğer söylediğinde bilimsel bir şey var ise yazdığından anlaşılır. Lakin bu yok. Yalnızca yuvarlak, sınanamayan fikir beyanları. Bunun için de kağıtta çizili bir çizgi değil, üç boyutlu bir harita gerekir. Konuşanların elinde var ise göstersinler. AFAD üzerinden bilgi indirip, sarsıntıların yerine dahi bakamayanlar nasıl konuşuyor anlamak mümkün değil. Medya üzerinden daima yorum yapanların, biraz da oluşan aktiviteler ve fay haritaları ile bilimsel yayın yapmalarını bekliyoruz. İki doktora öğrencimle birlikte 22 bin kilometre data ile Marmara’yı üç boyutlu haritaladık. Fayların derindeki geometrisini sürat modelleriyle normalize ettik. Bunları yapmayanların hâlâ tek fay demesi ve her sarsıntısı buna yorması yanlış bir yönlendirme.”

‘Enerji biriktiren dört fay var”

Prof. Cenk Yaltırak, “Marmara Denizi’nin içinde 240 ile 500 yıl ortası kırılmayan dört fay modülü bulunuyor. Bunlardan en riskli olanı ve kırılmasını öngördüğümüz fay çizgisi Osmangazi Köprüsü’nün olduğu yerden başlayıp, İmralı Adası kuzeyine uzanan 110 kilometrelik çizgi. Biz tarihi olarak tüm katalogları bir ortaya getirerek, yıkıcı ve yıkıcı olmayan sarsıntılar biçiminde bir tasnif yaptık. Tarihî süreçte İzmit Körfezi, İstanbul, Tekirdağ, Yalova, Gaziköy, Gelibolu, Şarköy çizgisi üzerinde kayıt altına alınan 38 sarsıntının yıkımlara neden olduğu açık. Tarihi bilgiler birkaç kaynaktan okumakla çözülebilecek bir iş değil. Yaptığımız modellemeye nazaran, İstanbul’da büyüklüğü 7.2 ile 7.6 ortasında değişen ve şu an güç biriktiren dört başka fay modülü bulunuyor. Bu faylardan biri kırıldıktan sonra bir sonrakinin çabucak kırılması yahut yüz yıl beklemesi üzere bir mutlak bilgi kelam konusu değil. Bu fayların ne kadar vakit aralığında kırılacaklarını bilmiyoruz” dedi.

‘Her seferinde birebir muhabbet’

Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Şerif Barış, Marmara Denizi ve İstanbul etrafında her yıl binlerce sarsıntı aktivitesi olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Her 3 büyüklüğündeki zelzeleden sonra oturup, felaket senaryoları çizeceksek işimiz var! Son zelzele aktivitesine bakarak, ‘Çok büyük sarsıntı olacak, bu sarsıntı öncüdür’ diyemeyiz. Sarsıntısı konuşmak yerine, daha az ziyanla zelzelesi nasıl atlatırız kısmını konuşmuyoruz. Evet, büyük sarsıntı olacak. İstanbul ve etrafını sarsacak. Üstelik birçok yıkım yaşanacak. Lakin altını çizerek söylüyorum, anlatmaktan lisanımızda tüy bitti. Büyük zelzelenin hangi gün, hangi saatte olduğunu söyleyecek bir teknoloji şimdi icat edilmiş değil. Her seferinde birebir muhabbet kâfi artık!”