Dünya genelinde acil kullanım onayı alarak kullanıma giren Kovid-19 aşıları üzerindeki tartışmalar devam ediyor. Bu tartışmaların odağında ise hangi aşının ne kadar aktif olduğu sıkıntısı yer alıyor. Brezilya ve Endonezya’da Faz 3 çalışması yürütülen inaktif Çin aşısı Koronavac ile ilgili üç farklı ülkede açıklanan, üç farklı aktiflik sonucu, Türkiye’deki tartışmaları daha da alevlendirmiş durumda. Uzmanlara nazaran Pfizer-Biontech ve Moderna aşılarının Faz 3 çalışmaları farklı ülkelerde lakin birebir protokole bağlı kalınarak yapıldığından daha kolay yorumlanabilir datalar sunuyor. Buna karşılık, Oxford-Astra Zeneca ve Çin menşeili Koronavac aşılarında, farklı çalışma protokolleri uygulandığından elde edilen datalar farklı ayrı değerlendirilirken, farklı sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Tüm bu tartışmalar vatandaşların başında farklı soru işaretlerine yol açsa da; uzmanlar, acil kullanım müsaadesi alan tüm aşıların ağır hastalık ve mevt riskine karşı yüzde 100 aktiflik sağladığını söylüyorlar.

‘Net bilgi yok lakin…’

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri ve Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, pandemi sürecinde bekleme imkanının bulunmadığının altını çizerken, önemli bir yan tesir olmadığı takdirde aşıların kesinlikle yaygınlaştırılması gerektiğini belirtiyor. “Yapılması mümkün en berbat aşı, en iyi koronavirüs hastalığından daha iyidir. O yüzden mutlaka bu aşıları olmamız gerekir” ikazında bulunan Prof. Dr. Azap, Milliyet aracılığıyla şu bildirileri verdi:

“Hastalığı geçirenlerin, istisna hadiseler dışında bedende oluşan antikorlar sayesinde altı ay korunduğunu biliyoruz. Şu an için aşıların ne kadar esirgeyici olacağına dair net dataya sahip değiliz. Fakat bilimsel temelli varsayımlara nazaran aşılar, hastalığı geçirmekten daha uzun mühlet koruyuculuk sağlayacak. Virüs bağışıklığı baskıladığı için bağışıklığı alt ederek, uzun müddetli koruyuculuğun güçlü olmasını engelliyor. Aşı yapılan şahıslarda virüsün proteini olmayacağından, bağışıklığımızın alt edilmesi durumu olmayacağı üzere daha güçlü ve uzun periyodik muhafaza ortaya çıkabilecek.”

‘Antikor durduruyor’

“Pandemide en kritik ve belirleyici nokta virüsün ne kadar değişime uğrayacağı. Şayet çok fazla mutasyon ortaya çıkarsa aşılar yetersiz duruma gelebilir. Sevindirici haber ise aşıların oluşturduğu antikorlar şu an için mutasyona uğramış virüsü durdurabiliyor. Aşıların bir ile üç yıl ortasında müdafaa sağlayabileceği kestirim ediliyor. Şimdiye kadar Kovid-19’a karşı geliştirilen ve acil kullanım onayı alan aşıların hiçbirinin Faz 3 çalışmaları sonuçlanmış değil. Piyasaya sürülen tüm aşılar, firmaların açıkladığı güvenlik orta sonuçları üzerinden, pandemi şartları nedeniyle acil kullanım onayı verilerek kullanıma sokuldu.” 

“Gündemdeki dört farklı aşı da hastalık ve vefatları tedbire açısından yüzde 100’e yakın tesire sahip. Aşıların farklı yaş ve risk kümelerinde tesirlilik ve yan tesir açısından birbirlerine üstünlükleri olabildiği fakat bugüne kadarki datalar ışığında hiçbirinin önemli yan tesir oluşturmadığı görülmüş durumda. Türkiye’de kullanılacak olan Koronavac aşısının Çin dışında acil kullanım onayı bulunmadığından, Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu (TİTCK) bünyesinde oluşturulan bilimsel komitenin acil kullanım onayı için yaptığı değerlendirmeyi detaylı ve şeffaf bir biçimde bilimsel kamuoyu ile paylaşması uygun olacaktır. Aşıların değişik yaş ve risk kümelerinde birbirlerine nazaran farklı avantaj ve dezavantajları olduğundan Türkiye’deki aşı çeşitliliği acilen artırılarak, aşı temininde süreklilik sağlanması gerekir.”

Aşı sürecinde yaşanan gelişmeler

Üreticileri tarafından Pfizer-Biontech aşısı için yüzde 95, Moderna aşısı için yüzde 94.1 itimat aralığı açıklanmış durumda. Oxford-Astra Zeneca aşısı açıklanan itimat aralığı ise yüzde 90 olarak duyuruldu.

Çin Koronavac aşısı için Türkiye’de yüzde 91.2, Brezilya’da çok hafif hastalık için yüzde 50.3 açıklanan koruyuculuk oranı, hafif hastalık için yüzde 77.9 olarak saptandı. 

mRNA aşılarının önemli olmayan lokal ve sistemik yan tesirlerinin bilhassa genç yaş kümesinde besbelli olarak fazla olduğu, Oxford-Astra Zeneca aşısının 55 yaş üzeri şahıslarda biraz daha düşük aktiflik gösterdiği duyurulurken, Brezilya’daki çalışmanın 60 yaş üstü bireylerdeki aktiflik bilgileri ise şimdi yayımlanmadı.

Faz 3 çalışmalarında Koronavac aşısı deneklerinde nadiren enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, kısa süren halsizlik, ateş, kas ve eklem ağrısı, bulantı, ishal, ender alerjik tepkiler yaşanırken, mRNA aşı denekleri ise enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, halsizlik, baş, kas, eklem ağrısı, titreme-ateş, bulantı-kusma, ishal, kabızlık, lenf bezlerinde büyüme, ender alerjik tepkiler yaşayabildiklerini lisana getirdiler.

mRNA aşıları olan Pfizer-Biontech ve Moderna ile viral vektör aşısı olarak üretilen Oxford-AstraZeneca’nın Faz 3 çalışmasına ilişkin datalar bilimsel mecmualarda yayımlanırken, Çin aşısının Brezilya, Endonezya ve Türkiye’deki Faz 3 çalışma bilgileri ise çalışmaları yürüten sıhhat otoriteleri tarafından kamuoyuna duyuruldu.