Beşerler, her vakit başarılı şeylere imza atacak diye bir kural yok şu dünya üzerinde… Elbette başarılarıyla gurur duyan, servetine servet katanların yanında başarısızlığa uğrayıp da, bundan “pahalı” ders çıkaranlar da mevcut… Otomotiv tarihi de, bu cins onlarca hatta yüzlerce başarısızlıkla dolu. Bunların bir kısmı yanlış stratejiden kaynaklanırken bir kısmı da “hatalı kurgulanmış modeller”in bir sonucu.

Milliyet’ten Levent Köprülü’nün yazısı:

Hatta bu başarısızlıklara imza atanlar ortasında, şimdilerde epeyce başarılı modelleri piyasaya sunup, çok da “başarılı hareketler” yapmıyor değil… Buna büyüklerimiz genelde “Olmadı vesselam, canın sağ olsun!” der geçer. Natürel yanlışlıklar olduğunda da “Ne yaptın be abiii!” en tanınan reaksiyondur lakin bize özeldir, karıştırmayalım. Çünkü, örneğin Amerikalıların motamot bu türlü bir reaksiyon verdiğine rastlamadım! Bu da muharrir olarak benim küçük bir notum olsun!

Elbette otomotiv tarihindeki başarısızlıkları tek tek bu “A3 kağıt boyutu”ndan hallice sayfaya sığdırmamı beklemiyorsunuzdur sanırım. Lakin sizlere bir kısmını, hatta “küçücük” bir “kuple”sini aktarabilirim. Lakin bilin ki, tarih bu türlü şeylerle dolu…

NASIL ŞEYLER MESELA?

Uğursuzluk mu, ne?

İsterseniz, günümüzde başarılı modellerle hayatımızı, yollarımızı renklendiren Ford’tan başlayalım… Ford’un yine yaratmaya uğraştığı, “efsaneyi diriltme” projelerinden biriydi Thunderbird. “Retro” denilen ve “eskinin tekrar yorumu” diye tanımlanabilecek akıma kapılan Ford, Beetle yani bizim “Kaplumbağa”nın dizayncısı J. Mays ile anlaşmıştı.

Adam o denli bir tasarım yaptı ki, yeni Thunderbird, bildiğiniz “hormonlu Kaplumbağa”ya döndü. Araç için bir platform yani temel gerekiyordu. Ford, bunun için gitti ve “Lincoln LS” modelini baz aldı. İşte o anda yanılgıyı yapmıştı. Araç çok ağır ve motorları çok güçsüz geldi. Tüketiciler buna, daha satışa çıktığı birinci yıldan reaksiyon vermekte gecikmedi. Sonuçta, “T-Bird”, kısa bir mühlet üretilip, sonra da tarihe gömüldü.

Pekala ya Explorer? Ford’un bilhassa ABD’de en çok satan modeli olan Explorer’ın, 1991-1994 yılları ortasında üretilenleri için şirket tarafından pek fazla efor harcanmadı. Mühendislere, şimdilerde tekrar piyasaya çıksa da, o periyotta piyasadan çoktan silinmiş “Bronco” modelinin platformu verildi. Mühendisler, bu platformu biraz uzatıp, Explorer’ı yarattı. Lakin bunun üzerine kazalar da gerisi arkasına gelmeye başladı. Zira bu platformu uzatmak, aracı istikrarsız hale getirmişti. Evvel lastiklere kusur bulundu. Akabinde da apar topar araç değiştirildi ve yeni platform hazırlandı. Devrilmeyi seven aracın davaları yıllar aldı. Kusurdan dönmek ise, değerliye patladı.

“Platform da ne ki?” demeyin, çok değerli. Mesela General Motors, bu mevzuda üst üste yanılgı yapanlardan. “Retro” görünümlü “SSR”, 2004-2006 ortasında, “Trailblazer” denilen SUV aracın platformunda üretilmişti. Hasebiyle sert ve “kütük” üzereydi. tutulmadı! Halbuki Corvette platformu onun için biçilmiş kaftan olabilirdi. Yanlış seçimdi işte!

Trailblazer platformunun “laneti”nden midir bilinmez, birebir genleri taşıyan “Saab 9-7X” ve “Oldsmobile Bravada” da başarılı olamadı. Her iki marka da, 2008’deki global krizde battı, tarih oldu zati. Aslında liste çok uzun. Ancak yer, buraya kadar… Siz, başarılı bir araba kullandığınız için memnun olun. Ancak bilin ki, başarısızlıklar onu kusursuz yapmıştır!

JAPONLARIN ‘ÇİRKİN KRAL’I

Japonya’da küçük bir üretici olan ve daha çok “retro görünümlü modelleri” ile tanınan “Mitsuoka”, 2006’da “Orochi” ismini verdiği büsbütün kendisine has bir araba çıkararak isminden kelam ettirmişti. “Japonların Ferrari’ye cevabı” olarak da kabul edilen araba, her ne kadar Ferrari üzere üstün spor bir otomobilmiş üzere görünse de, aslında çok hantaldı. İsmi, “8 başlı efsanevi ejderhadan” geliyordu ve tipi de biraz andırıyordu güya… Honda NSX’ten örnek alınan araba, Honda ve Lexus kesimleriyle hayat bulmuştu. Lexus’tan alınma 3.3 lt V6 motor 231 beygirlikti ve 100 km/s sürate 7 saniyede ulaşabiliyordu. Ferrari’nin yanından bile geçmezdi performans açısından yani… 2006-2014 ortasında bir çok versiyonu yapıldıysa da, bir “rüya otomobil” olamadı. Bu ortada Mitsuoka şirketi hala “sağ”, belirteyim…

BAHT DA GEREKLİ GÜYA BİRAZ!

Bazen “Olmayınca olmuyor işte” derler, doğrudur. Mesela Hyundai’nin Türkiye’de de birkaç adet satan “Genesis Coupe”si, önemli formda ağırdı. Araba, çok sportif görünmesine rağmen, düzgün motor seçenekleriyle üretilemedi. Hatta ABD’deki bir testte, aracın sıradan bir sedan arabadan daha yavaş kaldığı ölçüldü. Küsurdu…

İngiliz Lotus da birebir yanılgıyı yaptı. 1989-1995 yılları ortasında üretilen, hatta Kia markası altında bile satılan “Lotus Elan M100”, aslında markanın fanatiklerinin unutmak istediği bir model oldu. Fiber kasalı bu model, Isuzu motoru taşıyordu ve önden çekişliydi. Sevilmedi. Arttan itişli onca emsal model vardı. Olmadı. Lotus da, bundan sonra önden çekişli bir model üretmedi zaten! “Geleceğe Dönüş”ün yıldızı De Lorean, başarısız denemelerdendi. 130 beygirlik motoru, bu üstün teknolojiye sahip paslanmaz gövdeli araca yetişemiyor, daima sorun çıkarıyordu. Sonuçta kurucusu mahpusa atıldı, marka da öldü. Fanatikleri olsa da sevmeyenleri çok.

ASLINDA ÜNLÜ OLABİLİRDİ…

Başta Anadol ve Corvette olmak üzere pek çok modele hayat veren en değerli öge “fiberglass”tır. Bu husus, ilerleyen devirlerde “karbon fiber” üzere güçlü ve değerli bir unsurun de doğmasına öncülük etmekle birlikte, ucuz, hafif ve her beğeniye uygun arabalar üretilmesine imkan sağlamıştır. Bugün bile kullanılan bu hususun arabalarda birinci uygulandığı örneğin doğum yeri ise ABD’deydi. Bilhassa İkinci Dünya Savaşı’ndan dönen askerlerin, Avrupa’da gördükleri spor arabalara ilgi duyması, ABD’ye ithal etmek istemesi, lakin bunun “pahalıya” patlaması, mahallî üreticileri harekete geçirmişti. İşte tam da bu periyotta, “Glasspar G2” doğdu.

Bu Avrupai spor araba, bir fiber tekne üreticisi Bill Tritt tarafından 1949’da üretildi. Tritt, bunu bir yüzbaşı olan arkadaşı için üretmişti. Birinci Glasspar G2’nin temelinde bir Willys Jeep şasisi yatarken, gücünü ‘ağır modifiyeli’ V8 motordan alıyordu. Britt, bu teknikle İngiliz Singer, Willys, Kaiser, Volvo ve Walt Disney kümesine karoseriler satıyordu. Tritt, bunu daha ileriye taşıyıp, şirketin idare konseyine yeni bir tasarım sundu. Lakin kabul edilmedi bu. Tritt şirketten ayrılırken, General Motors, bir teklif üzerine yeni piyasaya sunacağı “Corvette” isimli spor arabasında “fiberglass gövde” kullanmaya karar verdi. Tritt, öncülük etmekle kaldı.