Avrupa İstatistik Ofisi, Avrupa’daki en yüksek bayan bilim insanı ve mühendis oranına sahip ülkenin Norveç olduğunu açıkladı. Bu bilgilere nazaran Norveç’te yaşayan bayanların yüzde 55’i bilim insanından ve bayan mühendislerden oluşuyor. Norveç’in çabucak akabinde Litvanya, Letonya ve Danimarka geliyor. Türkiye ise bayan bilim insanı ve mühendis sayısında 35 ülke içerisinde 17. sırada yer alırken, en makus ülkeler ortasında geçen yılın bilgilerine nazaran düşüş yaşayan Finlandiya, Macaristan ve Lüksemburg bulunuyor. Türkiye’de bayanlar, bilim dünyasında ve mühendislik alanlarında cam tavanları kırarken bilhassa genç bilim bayanları, ‘Cam tavanları yerle bir ediyoruz, biz de varız’ diyor.

5 yılda yüzde 40 artış

Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Selmiye Alkan Gürsel, son 5 yılda kendi üniversitelerinde bilim, mühendislik, teknoloji ve matematik (STEM) alanlarında okuyan kız öğrenci sayısının yüzde 40 arttığını belirtti. Prof. Dr. Gürsel, Sabancı Üniversitesi’nde kız öğrencilerin STEM alanlarına ilgilerinin hem lisans hem de lisansüstü düzeylerinde daima olarak arttığını söyledi. Gürsel, 2016’dan bu yana fakültlerindeki kız öğrenci sayısının lisans alanında yüzde 35, lisansüstü alanda ise yüzde 45 artış gösterdiğini vurgulayarak, “Kız öğrencilerin STEM alanlarında faal halde yer almaları hem bilimin gelişimi hem de sürdürülebilir kalkınma için epey kıymetli. Bayanların etkin iştiraki; farklı perspektiflerin ve yaratıcılıkların yaygınlaştırılmasını, bu alanlarda dünyayı değiştirme ve yenilik yapma kapasitemizin artırılmasını, bilim ve teknolojiyi ahenk içinde kullanabilen jenerasyonların yaratılmasını sağlayacaktır” dedi.

Bilgisayar ve mekatronik…

Kız öğrencilerin sayılarında en yüksek artışın lisansta Bilgisayar Bilimi ve Mühendislik ile Mekatronik Mühendisliği programlarında; yüksek lisansta ise Materyal Bilimi ve Nano Mühendislik, Moleküler Biyoloji, Genetik ve Biyomühendislik, Üretim Mühendisliği, Mekatronik Mühendisliği ve Matematik programlarında olduğunu belirten Prof. Dr. Gürsel, bayan tabiatında var olan çok taraflı, eleştirel ve yaratıcı düşünmenin bilimin gelişimine kıymetli bir katkı sağalayacağına dikkat çekti.

Avrupa Moleküler Biyoloji Örgütü’nün genç bilim beşerlerine verdiği EMBO Young Investigator Ödülü’nü alan birinci Türk bilim insanı olan Koç Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nden Doç. Dr. Elif Işık Fırat Karalar da, “Başarılı bayanlar yürüdükleri yolda yaşadıkları zorlukları anlattıkça onları örnek alan genç bayanların sayısı da artıyor ve onlar da cesaretleniyor. Meslekleri mühletince nasıl pürüzleri aştıklarını bildiklerinde, benzeri zorluklarla karşılaşan genç bayanlar bunları aşma gücünü bulabiliyor” dedi. Türkiye’ye 6 yıl evvel döndüğünde bilimsel araştırmalar konusunda tasaları olduğunu söz eden Karalar şunları anlattı:

“O vakit alanında çok başarılı bir bayan hocayla konuşup ona kaygılarımı anlatmıştım. O da bana yaşadığı zorlukları ve bunları nasıl aştığını anlattığında, korkularımda yalnız olmadığımı fark etmiştim. Çünkü, insan yaşadığı zorluklarda bu sorunu yaşayan tek kişi olmadığını bilirse çaba gücünü çok daha kolay bulabiliyor. Mesleğinin başında olan mühendisler, bilim insanları rol modellerinin de zorluklarla boğuşarak ilerlediğini fark ettiğinde kendilerine itimatları ve ‘Ben de yapabilirim’ motivasyonu geliyor. Bayanlar artık cam tavanları yerle bir ediyorlar.”

Almanya ve Fransa’dan fazla

Avrupa’da en yüksek bayan bilim insanı ve mühendis oranına sahip ülkenin Norveç olduğu belirtilen araştırmada, Türkiye bu alanlarda İtalya, Fransa, Almanya üzere ülkeleri geride bıraktı. Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin 31 Aralık 2019 sayılarına nazaran, Türkiye’de toplam 579 bin 868 mühendis bulunurken bunun sadece 133 bin 44’ü yani yüzde 23’ü bayan. Bayanların en çok tercih ettiği alanlar inşaat, ziraat ve besin olarak sıralanıyor.

TÜBİTAK DESTEKLİYOR

TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, 11 Şubat Milletlerarası Bilimde Bayan ve Kız Çocukları Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada, TÜBİTAK’ın bilim beşerlerine yönelik takviye programları kapsamında desteklenenler ortasında bayanların oranının geçen yıl yüzde 58 olduğuna dikkat çekerek, “TÜBİTAK mükafatı kazanan bilim bayanlarımızın sayısında son yıllardaki artış da bizlere gurur veriyor. Stajyer Araştırmacı Burs Programı kapsamında desteklenen 1500 lisans öğrencisinin 793’ünün bayan olması, kız çocuklarının bilim ve teknoloji alanındaki mesleklere yönelme isteğinin bir öbür delili. Daha fazla kız çocuğunu bilim ve teknolojiye yönlendirmek, onları teşvik etmek için takviyelerimizi artırarak sürdüreceğiz” dedi.