Yeni tip koronavirüs salgınıyla geçen yıl mart ayından bu yana gayret veren Türkiye’de kitlesel aşılama kampanyası dün 81 vilayette eş vakitli başlatıldı. Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nun Çin şirketi Sinovac’ın geliştirdiği CoronaVac’a acil kullanım onayı vermesi sonrası ülke genelinde başlatılan aşı kampanyasında pandeminin birinci gününden bu yana ön saflarda uğraş veren sıhhat çalışanlarına birinci doz uygulandı. 2-8 derece ortasında özel dolaplarda saklanan aşılar bireye özel barkodlarla uygulandı. Kimi kentlerde yoğunluk yaşansa da gün uzunluğu aşılamada her şey yolunda gitti.

Kovid geçiren sıhhat çalışanları da aşılamaya dahil edildi. Birinci doz aşıyı olan sıhhat çalışanları, hiçbir ağrı ve şikayetlerinin bulunmadığını söz etti. Sıhhat Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran bir günde ülke genelinde aşı uygulanan sıhhat çalışanlarının sayısı 286 bin 482’yi buldu. Kovid-19 salgınından çıkışın tek yolunun aşılanma olduğunu söyleyen sıhhat çalışanları, vatandaşlara aşı olmaları tarafında davette bulundu. “Umutluyuz” diyen Ankara Kent Hastanesi’nde acil serviste misyonlu Uzman Tabip Bilge Karaca birinci doz aşı olduktan sonra “Bir yıldır ağır bir biçimde çalışıyoruz. Kovid-19 olan hekimlerimiz var. Olmayan tabiplerimiz var. Biz de orta ara kendimizden kuşku ettik fakat çok şükür buralara kadar geldik. Bu aşıyla da umutluyuz. 28 gün sonra ikinci dozumu olacağız. Sonrasında halkın da aşılanmasıyla artık bunun bitmesini bekliyoruz” dedi.

‘Bu güce inanın’

Kitlesel aşılamaya geçilmesiyle birlikte Sıhhat Bakanlığı Kovid-19 aşısı olanların internet üzerinden anlık takibinin yapılabilmesi için, “Kovid-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu” oluşturdu. Platformda ülke genelinde toplam aşılanan kişi sayısı canlı olarak takip edilebiliyor. Platformda, koronavirüs aşısı olmak için yapılması gerekenler “Nasıl aşı olurum?” başlıklı kısımda hazırlanan görüntü ile uygulamalı olarak anlatıldı. Platform aracılığıyla Türkiye geneli uygulama sayısını takip eden Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Twitter’dan öğle saatlerinde yaptığı paylaşımda, “Şu an prestijiyle 1. doz aşısını olan sıhhat çalışanı sayısı 100 bini geçti. Türkiye aşı programı uygulamakta güçlü bir alt yapıya sahiptir. Bu güce inanan, takviye veren herkese teşekkür ederim” sözlerini kullandı. Koca, paylaşımında, anlık aşı uygulanan sıhhat çalışanı sayısının yer aldığı, “https://covid19asi.saglik.gov.tr/” linkine de yer verdi.

Aktiflik oranı 91.25

CoronaVac aşısıyla ilgili Türkiye, Brezilya ve Endonezya’da yapılan denemeler sonrası açıklanan aktiflik oranı farklılık gösteriyor. Geçen ay Türkiye’de yapılan ikinci faz raporlamalarına nazaran ise aşının yüzde 91.25 tesirli olduğu açıklanmıştı. Brezilya’da yapılan son klinik deneyler sonucunda aşının yüzde 50.4 oranında tesirli olduğu duyurulmuştu. Bu oran Endonezya’da ise yüzde 65.3 olarak ilan edilmişti. Türkiye ve Endonezya’da açıklanan sonuçlar ikinci faz çalışmalarına ilişkin olduğu için iştirakçi sayısının düşük olduğu, manalı sonuçlar için üçüncü faz sonuçlarının beklenmesi gerektiği söz ediliyor.

MESLEK KÜMELERİ BELİRLENDİ

Kim, ne vakit aşı olacak?

Sıhhat Bakanlığı tarafından aşı uygulanacak meslek kümeleri açıklandı. Aşı uygulanacak küme sıralaması tablosu “covid19asi.saglik.gov.tr” adresinden paylaşıldı. Tablonun dördüncü ve son evresinde, aşılanma sırası geldiği halde vaktinde yaptırmayanların aşı uygulamaları yapılacak. Sıhhat çalışanlarının akabinde ikinci kademede asker, polis ve öğretmenlerin aşılaması gerçekleştirilecek. Bakanlığın açıkladığı meslek kümelerinin aşılanma kademesi ve sıralaması şöyle:

1. evrede

A. Sıhhat kurumunda çalışanlar (kamu, özel, üniversite, vakıf vb. tıp fakültesi ve diş hekimliği fakültesi stajyer öğrencileri dahil), tüm kamu, özgür eczane çalışanları (eczacı ve kalfalar dahil)

B. Yaşlı, engelli, müdafaa konutları üzere yerlerde kalanlar ve çalışanlar

C. 65 yaş üstü bireyler;
C1- 85 yaş üstü bireyler,
C2- 80-84 yaş ortası bireyler,
C3- 75-79 yaş ortası bireyler,
C4- 70-74 yaş ortası bireyler,
C5- 65-69 yaş ortası bireyler.

2. etapta

A. Hizmetin sürdürülmesi için öncelikli kesimler:

A1- Ulusal Savunma Bakanlığı,
A2-İçişleri Bakanlığı,
A3-Kritik misyonlardaki bireyler,
A4-Zabıta, özel güvenlik,
A5- Adalet Bakanlığı,
A6-Cezaevi,
A7-Eğitim dalı (öğretmenler ve öğretim üyeleri),
A8-Gıda kesimi (SGK kayıtlarına göre) çalışanları (fırın, yemek fabrikaları, besin imalathaneleri, ambalajlanmış su üreticileri vb.),
A9-Taşımacılık (SGK kayıtlarına göre) bölümünde çalışanlar.

B.50-64 yaş ortası bireyler:

B1- 60-64 yaş ortası bireyler,
B2-55-59 yaş ortası bireyler, 
B3-50-54 yaş ortası bireyler.

3. kademede

A. Kronik hastalığı olan şahıslar:

A1a-40-49 yaş ortası bireyler,
A1b-30-39 yaş ortası bireyler,
A1c- 18-29 yaş ortası bireyler.

B. Öbür kümeler:

B1- 40-49 yaş ortası bireyler,
B2-30-39 yaş ortası bireyler,
B3-18-29 yaş ortası bireyler. 

Aşı sırası e-Nabız’da 

Sıhhat Bakanlığı, e-Nabız uygulamasına Kovid-19 aşı durumu bilgilendirme özelliği ekledi. Vatandaşlar, uygulamaya eklenen “Kovid-19 aşı durumu bilgilendirme özelliği” sayesinde aşı için belirlenen öncelik kümesinde olup olmadıklarını görebilecek. Aşı olmak isteyenlerin hastanelere ya da aile sıhhat merkezlerine başvurmadan evvel Merkezi Doktor Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden randevu alması gerekecek.

İkinci doz 28 gün sonra 

CoronaVac aşısı da Pfizer/BioNTech, Moderna ve AstraZeneca/Oxford Üniversitesi aşıları üzere iki doz olarak uygulanıyor. Sıhhat Bakanlığı aşılamanın 28 gün ortayla iki doz biçiminde yapılacağını açıklamıştı. 

DOÇ. Dr. Kayıpmaz: ‘İlk yan tesiri baş ağrısı’

Ankara’da Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca ile Kovid-19 aşısı olan Bilim Heyeti üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, aşı olduktan sonra uygulama noktasında hafif ağrı olduğunu söyledi.

Bunun dışında baş ağrısı, yorgunluk, kas-eklem ağrısı üzere istenmeyen yan tesirler oluştuğunu belirten Kayıpmaz, “Yan tesirler, 48 saat içinde de sonlanıyor. Aşıya bağlı alerjik tepkiler gözlenebiliyor ender de olsa. Aile sıhhati merkezleri ve hastanelerde bu durumlara karşı gerekli tedbirler alınmış durumda. Aşı olan kişi 15 dakika boyunca izleniyor. Beklenmedik alerjik tepkiye karşı da tedbirlerimiz hazır durumda bekletiliyor” diye konuştu. 

Doç. Dr. Kayıpmaz, aşı ile ilgili tüm soruların karşılıklarının platformda yer aldığını belirterek şu bilgileri verdi: “Nasıl aşı olacaksınız, sonrasında kimlere Kovid-19 aşısı uygulanacak, aşıların tesir düzeneğinin ne olduğu ve aşılarla ilgili sıkça sorulan sorulara buradan rahatlıkla ulaşabilirsiniz. Aşı çeşitleri, uygulanacak şahıslar ve yan tesirlerle karşılaştığınızda ne yapmanız gerektiğine dair bilgileri bu platformda bulabiliyorsunuz. Sıkça sorulan sorular köşesi var; mesela ‘Kovid-19’u geçirdim tekrar de aşı yaptırmalı mıyım?’ sorusu burada var. Yahut ‘Kovid-19 aşısı emziren bayanlara uygulanabilir mi?’ sorusunun yanıtını bulabiliyorlar. Mesela ‘Yumurtaya alerjisi olan aşı oluyor mu?’ Aşının üretim sürecinde kullanılmıyor yumurta; bu nedenle alerjisi olan bireyler aşı olabilir. Aşı sözlüğü bulunuyor, aşının tarihçesine bile ulaşabilirsiniz. Aşı takip sistemiyle aşı nakil araçlarının nasıl takip edildiği stok ve soğuk zincirin nasıl takip edildiği görülebiliyor.” 

Ayşegül hemşire: Bakan Beyefendi heyecanlıydı

Türkiye’de deneme safhası hariç gerçek manada birinci Kovid-19 aşı uygulamasını canlı yayında Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’ya yapan uzman Hemşire Ayşegül Erciyas, Milliyet’e konuştu.

Birinci aşıyı yaptığı için keyifli olduğunu belirten Erciyas, “Bir yıldır bu hastanede Kovid-19 pandemi hastanesi olarak vazife yaptık. Bu süreçte çok fazla arkadaşımız hastalandı, iyileşti. Genç arkadaşlarımızın, mesleğe yeni başlayanların çok büyük telaşları var. 24 yaşındaki gencecik arkadaşlarımız ağır bakımda Kovid hastalarına müdahale ediyorlar. Hakikaten kuvvetli bir yıl geçirdik. Biz hatta aşı birinci içeriye girdiğinde nitekim çok sevindik. Aşıdan ümidimiz çok fazla” dedi.

Koca’ya aşıyı uygulama sürecine ait hislerini anlatırken de Erciyas, o süreçte hem kendisinin hem de Bakan Koca’nın heyecanlı olduğunu belirtti.

Erciyas, aşılama öncesi Koca’ya “AŞILA” uygulamasının sürecini anlattığını kaydederek, “İlk gerçek manada aşılanan ve ‘ilk aşılandı’ olarak sisteme bilgisi düşen bakanımızdı. O yüzden süreci kendisine anlattım. (Karekodunuzu okuttuktan sonra aşılandığınıza dair size ileti gelecek. Randevunuzu da oluşturuyorum dedim)” tabirlerini kullandı.

Koca’ya plasebo yapıldığı, Çin aşısı olmadığı istikametindeki savlara da değinen Erciyas, şunları dedi: “Plasebo değil aşıydı. Biz öncesinde aşıyı hazırlamak istedik. Canlı yayın olduğu için aşının flakondan enjektöre çekildiği görülmek istenir diye düşündük. Ben Bakan Bey’e yapılacak aşının karekodunu okutup sisteme tanımlamasını yaparken, gerimde başka arkadaşımız da flakondan aşıyı enjektöre çekiyordu. Sonra bana verdi ve ben uyguladım. Gerisi dönük olduğu için fark edilmedi. Biz sonra kayıtları inecelerken, ‘keşke o esnada yakın planda çekmiş olsalardı’ dedik. Biz gerçek aşı yaptık. Çin aşısı gözümüzün önünde geldi. Açtık, çektik ve yaptık. Bunu da canlı yayında yaptık.” 

Fotoğraflar: Yavuz Özden Milliyet