Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Bu yılki Yeni Iktisat Programı’nın (YEP) ana temalarını ‘Yeni Dengelenme’, ‘Yeni Normal’ ve ‘Yeni Ekonomi’ olarak belirledik” dedi.

2021 – 2023 yıllarını kapsayan YEP Bakan Berat Albayrak tarafından açıklandı. YEP iktisatta gelecek 3 yılın yol haritasını çiziyor.

İstanbul’da Vergi Kontrol Heyeti Ataşehir Hizmet Binası’nda düzenlenen toplantıda konuşan Bakan Albayrak, 3. çeyrekte iktisatta güçlü V tipi toparlanmaya işaret etti.

Gelecek 3 yılda çok büyük bir değişime şahitlik edileceğine dikkat çeken Albayrak, pandeminin ortaya çıkardığı meselelerin Türkiye tarafından global arenada fırsata çevrileceğine vurgu yaptı. Albayrak, “Ülkemizi iktisatta bir üst lige çıkaracak muvaffakiyete ulaşması için gece-gündüz demeden çalışmaya devam edeceğiz” dedi.

‘Pozitif ayrıştık’

Dünyanın içinde bulunduğu ‘yeni normal’ sürece ait tüm senaryoların göz önünde bulundurularak YEP’in hazırlandığını belirten Albayrak, şunları söyledi:

“Temmuzda denetimli olağanlaşma süreciyle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin birçoğundan Türkiye olarak müspet ayrıştık. Sanayi üretimi, satın alma yöneticileri endeksi, kapasite kullanım oranı, elektrik tüketimi ve itimat endeksi bilgileri, iktisatta yılın üçüncü çeyreğinden itibaren güçlü bir V tipi bir toparlanma olduğuna ve yıldan yıla büyüme oranının olumluya döndüğüne açıkça işaret ediyor.”

YEP kapsamında yüksek katma bedelli ihracat, istihdam imkanları ve kamunun sürükleyici gücüne dikkat çeken Albayrak, rekabet ve verimlilik odaklı stratejik ıslahatları hayata geçirmeye devam edeceklerini söyledi.

Büyüme % 5 bandında sürecek

Albayrak, dördüncü çeyrekte kaydedilecek ivmeyle birlikte yılın tamamında büyümenin müspet olacağını ve yüzde 0.3 oranında gerçekleşeceğini öngördüklerini söz etti.

2021 yılında, ertelenen tüketim ve yatırımların devreye girmesi ve turizm gelirlerindeki normalleşmeyle birlikte büyümenin yüzde 5.8 olmasını varsayım ettiklerini belirten Albayrak, “Sonraki periyotta de büyümenin yüzde 5 düzeyinde seyretmesi; Türkiye’nin yüzde 5 büyüme patikasına evrilmesini öngörüyoruz. Bu büyüme amaçlarına ulaşmak için program devrinde her vakit vurguladığımız halde ihracata, katma kıymetli üretime ve istihdama bilhassa bu devirde çok daha fazla yoğunlaşacağız” dedi.

Berbat senaryo nasıl?

Bakan Albayrak, 2020 – 2021 devri için alternatif senaryo çalışmalarını da yaptıklarını belirterek, “Bunu müteakip alternatif senaryo dediğimiz olabilecek bir büyüme konusundaki mümkün riskleri elbette göz gerisi etmiyoruz. İhtiyatlı duruşumuzu koruyarak, her türlü senaryoya hazırlık yapıyoruz. Bu doğrultuda, global iktisatta ve Türkiye iktisadında salgın şartlarındaki olağanlaşma sürecinin aksine döneceği ve ekonomilerdeki toparlanma sürecinin sekteye uğrayacağı karamsar bir senaryoda da 2020 yılının sonuna hakikat ve 2021 yılına tesirlerine baktığımızda olabilecek bir eksi 1.5, 2021 yılında ise YEP iddiamız 5.8’den 2.1 puan altında kalarak yüzde 3.7 düzeyinde büyüyebileceğini kıymetlendiriyoruz. Ancak bu makus senaryomuz” dedi.

2023 enflasyon gayesi % 4.9

Fiyat istikrarının sağlanmasının ve enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli düzeylere indirilmesinin öncelik olmaya devam ettiğini anlatan Berat Albayrak, “Enflasyonun 2020 yılı sonunda yüzde 10.5’e gerilemesi, 2021’de yüzde 8 olarak gerçekleşmesi, program devri sonunda ise yüzde 4.9 seviyesine gerilemesi hedeflenmektedir. Para ve maliye siyasetlerinin güçlü eşgüdümünün sürdürülmesi enflasyondaki düşüş eğiliminde belirleyici olacaktır. Başta arz taraflı kısıtların ortadan kaldırılmasına imkan sağlayacak, mal ve hizmet piyasalarında rekabet ve verimliliği artıracak siyasetler bu süreci destekleyecektir. Bu alanda Haksız Fiyat Kıymetlendirme Heyeti ve Rekabet Kanununda Yeni Yaklaşım kıymetli rol üstlenecektir” diye konuştu.

2020’de 12.4 milyar $ cari fazla

Yılı cari fazla vererek kapatacaklarını vurgulayan Albayrak, “2020 yılında 12.4 milyar dolar, yani ulusal gelirimizin yüzde 1.7’si kadar cari fazla verdiğimizi hesaplıyoruz.

Cari süreçler istikrarının GSYH’ye oranının 2021 ve 2022 yıllarında sırasıyla yüzde 1.9 ve yüzde 0.7 olarak açık vermesini, program periyodu sonunda ise bu atılan adımlar, stratejik ıslahatların da tesiriyle fazlaya dönmesini, kalıcı bir formda dönüşüm noktasında dönmesini öngörüyoruz” dedi.

İşsizlik kademeli azalacak

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, program devri boyunca istihdamın yıllık ortalama 1 milyon 336 bin kişi artması ve iş gücüne iştirak oranlarındaki artışa karşın işsizlik oranının kademeli olarak gerileyerek 2023 yılında yüzde 10.9 düzeyinde gerçekleşmesinin öngörüldüğünü söyledi. Albayrak, belirlenen odak dallar başta olmak üzere gerçek kesimin gelecekteki muhtaçlıklarının da dikkate alınarak iş gücü piyasasında talep edilecek maharetlerin ve yeni mesleklerin kazandırılmasına daha da yoğunlaşılacağını lisana getirdi.

Koronavirüse karşı toplam 494 milyar TL takviye sağlandı

Kovid – 19 ile gayrette alınan önlemlere yönelik ödemeler ve ertelenen gelirler toplamı 494 milyar lira oldu. Bu takviye, ulusal gelirin yüzde 10’una ulaşmış oldu.

Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinde art geriye gereksinimler doğrultusunda dinamik adımlar atıldığını anlatan Bakan Albayrak, nakdi yardım, emekli aylığı artışı, kısa çalışma ödeneği, işsizlik ödeneği, SGK ve Bağ-Kur primi ve vergi ödemesi ötelemeleriyle katkıların güçlendirildiğini söyledi.

Albayrak ayrıyeten,  finansman erişiminde firmalara Kredi Garanti Fonu (KGF) aracılığıyla artan limitle takviyeler sağlandığını, hanehalkından esnafa sanayiciye iktisadın tüm paydaşlarına çok düşük maliyetlerle kamu bankaları tarafından finansman oluşturulduğunu hatırlattı.

İŞ DÜNYASI ŞAD

TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu: “Planlanan adımların, Türkiye’yi Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023’e hazırlayacak bir yol haritası vazifesi üstlenerek yeni olağana dönüş ve ahenk için yol gösterici olacağını, böylelikle güçlü ve istikrarlı büyüme sürecine geçiş sağlayacağını düşünüyoruz. Programda özel dalın öne çıkarılarak girişimciliğe, teknolojiye, yüksek katma bedelli yurt içi üretime odaklanılmış olmasıyla yüzde 5 ve üzerinde yüksek büyümenin hedeflenmesi özel dalımıza heyecan ve moral vermiştir.”

DEİK Lideri Nail Olpak: “Öncelikleri yanlışsız, ayakları yere basan, iyi hazırlanmış bir program.”

TİM Lideri İsmail Gülle: “Dünya ve Türkiye iktisadının gidişatı göz önünde bulundurulduğunda, bu programın, temel makro amaçlar bakımından son derece dengeli olduğunu düşünüyorum.”

İTO Lideri Şekib Avdagiç: “YEP’teki amaçlar, koronavirüs sonrası yeni dünyada yarışa ön sıradan başlamak ve 2023 maksatları bakımından değerli.”

İSO Lideri Erdal Bahçıvan: “Yeni Iktisat Programı’ndaki gayeleri, endüstriciler olarak yıllardır üzerinde durduğumuz kimi temel yapısal bahislerle ilgili oluşturulmuş perspektif açısından umut verici buluyorum.”

Ekonomistler nasıl buldu?

Ekonomistler, Yeni Iktisat Programı’ndaki (YEP) makro bilgileri yorumladı. Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Saltoğlu, AA’ya yaptığı değerlendirmede, programda kişi başına düşen ulusal gelirin 2023 yılında tekrar kritik düzey olan 10 bin dolara geleceğinin öngörüldüğünü söz ederek, “2021 yılıyla birlikte turizm ve ihracatın tekrar toparlanacağı ve büyümenin buradan geleceği varsayımı var. Yeniden uzun müddettir düşen özel sektör  yatırımlarının da 2021 sonrasında toparlayacağı düşünülmüş” diye konuştu.

Ekonomist Haluk Bürümcekçi ise büyüme amaçlarının argümanlı olduğunun söylenebileceğini lakin alternatif senaryolarla durumun dengelenmeye çalışıldığını, enflasyonun yüzde 10.5 olarak iddia edilmesinin piyasa kestirimlerinin yüzde 12-13 aralığında olduğu düşünüldüğünde düşük üzere gözüktüğünü lisana getirdi.

Ekonomik inanç 5 aydır artıyor

Ekonomik itimat endeksi, iktisat idaresinin hayata geçirdiği teşvik düzenekleri ve yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) çaba kapsamında atılan olağanlaşma adımlarının tesiriyle 5 aydır yükseliyor.

Kovid-19 salgınının ekonomilerde yarattığı tedirginlik ve belirsizlikler nedeniyle endeks, nisan ayında 52.4’e kadar gerilemişti.

Süratli bir toparlanma sürecine giren endeks, üst üste 5’inci ayda yükselerek eylülde 88.5’e ulaştı. Endeks ocakta ve şubatta 98.3, martta 93.1, nisanda 52.4, mayısta 62.7, haziranda 73.5, temmuzda 83.1 ve ağustosta 85.9 düzeyindeydi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Twitter’dan yaptığı paylaşımda endekslerin güçlü gelmeye devam ettiğini belirterek, “Ekonomik itimat endeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 3.1 artarak 88.5 kıymetine yükseldi. Bilgiler gelecek ismine kuvvetli bildiriler veriyor. Sağlam finansal altyapımızla güçlü yarınlara emin bir biçimde yürüyeceğiz” dedi.

İŞTE IKTISADIN 3 YILLIK YOL HARİTASI

1 – YENİ DENGELENME:

İstikrar sağlanacak, enflasyon düşecek

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Yeni Iktisat Programı’nın ana temalarını ‘Yeni Dengelenme’, ‘Yeni Normal’ ve ‘Yeni Ekonomi’ olarak belirlediklerini bildirerek, her birini başka bir meydan okuma olarak gördüklerini vurguladı. ‘Yeni Dengelenme’ sürdürülebilir büyümenin temelini oluşturacak.

Yeni Dengelenme’de salgının, makroekonomik istikrar ve finansal istikrar üzerindeki olumsuz tesirlerini ortadan kaldırılmasını, iç ve dış istikrarın tekrar sağlanmasını, enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli sayılara indirilmesini ve cari süreçler açığının kapatılmasını tabir ettiğini aktaran Albayrak, bu istikrar üzerine sürdürülebilir bir büyüme modeli inşa edeceklerini lisana getirdi.

2 – YENİ OLAĞAN:

Dijital dönüşüm sürat kazanacak

‘Yeni Normal’e değinen Albayrak, iktisattaki iş yapış formlarının, davranışların ve tercihlerin tekrar biçimlendiğini lisana getirdi.

Bakan Albayrak, “Ekonomimizin bu sürece gereken ahengi sağlayabilmesi için dijital dönüşüme sürat kazandırılması, e-hizmetlerin hayatın her alanına yaygınlaştırılması, yeni finansal tahlillerin üretilmesi ve yeni çalışma modelleri oluşturulması bir mecburilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Program periyodunda bu zorunluluklara en hakikat cevabı vermek, katma bedelli üretimi destekleyecek iş süreç ve modellerini yaygınlaştırmak, yani ‘Yeni Normal’e ahenk sağlamak ikinci gayemiz olacak” dedi.

3 – YENİ IKTISAT:

Amaç sürdürülebilir büyüme olacak

‘Yeni Normal’ ile yüksek katma kıymetli, ihracata dayalı, insan odaklı ve kapsayıcı bir kalkınma modeli hedefleniyor.

Yine dengelenmeyi sağlayarak, yeni olağana ahenk sağlayarak iktisadın güçlendirileceğini vurgulayan Albayrak, “Enflasyon ve cari istikrardaki kırılganlıkları azaltacak, rekabet, teknoloji ve verimlilik odaklı ‘stratejik reformları’ hayata geçirmeye devam edeceğiz. Salgın sonrası global tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamaları fırsata dönüştürerek ülkemizi üretim ve yatırımda global bir cazibe merkezi haline getirecek adımlar atacağız. Bu kapsamda yenilikçi, yüksek katma bedelli, ihracata dayalı, insan odaklı ve kapsayıcı bir kalkınma modeli uygulayacağız” diye konuştu.